523
Van dit misbruiken der dwangarbeiders door officieren zoowol als door
anderen haalt de heer Stibbe merkwaardige gevallen aan.
In het strafregister bevond hij dat steeds 12 of 20 rotanslagen gegeven
werden; het eerste halfjaar 1880 gemiddeld 20 per dag.
Politioneel gestrafte Atjehers, wier ontvlugting gevreesd werd, sloot
men op in het kettingkwartier en behandelde men evenals de dwangar
beiders door ze met den langen of kogelketting te belasten. Deze
maatregel noodig omdat ontvlugte Atjehsche gevangenen, naar hunne
kampongs teruggekeerd, als heiligen worden beschouwd en dan hunne
landgenooten tegen ons opruijen was reeds onder generaal-majoor
Pel ingevoerd. (72)
Intusschen, de procureur-generaal vertrouwde het rapport van mr.
Stibbe, waarin eene buitengewoon warme lofrede op den heer Kauffmahn
voorkomt, niet, en stelde zelf een onderzoek in. Het verslag zegt
dienaangaande
Ten einde de betrouwbaarheid der te Atjeh gehoorde dwangarbeiders te onderzoeken,
verzocht ik den adsistent-resident voor de politie te Padang om met de meeste om-
zigtigheidbij de dwangarbeiders aldaar, die te Atjeh waren geweest, een onderzoek te
doen instellen, naar de behandeling aldaar ondervonden
Genoemde ambtenaar zond mij daarop de processen-verbaal van verhoor
Deze processen-verbaal zal ik niet mededeelen, omdat het dwangarbeiders betreft die
vroeger te Atjeh zijn geweest, en het mogelijk is dat hunne verklaringen niet geheel
onpartijdig zijnIk ga nu verder voort.
Hierop werd mij bij missive dd. 17 Mei jl., litt. E, geheim, medegedeeld dat de
bedoelde personen allen hadden verklaard geen bepaalde namen van andere personen te
kunnen opgeven, die de door hen te Atjeh ondergane strafoefening hebben gezien, daar
het personeel der dwangarbeiders zoo herhaaldelijk verwisseltdat zij niet met zekerheid
kunnen opgeven wie daarbij tegenwoordig waren/ en dat zij verklaarden dat het op
leggen van straffen, zoo als zij te Atjeh hebben ondergaan, aldaar van zeer algemeene
bekendheid is.
Hoezeer het mij voorkomt dat de dwangarbeiders te Padang zich aan overdrijving
van hunne voorstelling hebben schuldig gemaaktzoo vertrouw ik echter dat Live
Excellentie, in het vorenstaande resultaat van het onderzoek het overtuigendste bewijs
zal hebben gevonden, dat in het algemeen de dwangarbeiders te Panteh Perak met eene
niet te gtialificeren wreedheid door den beheerder Kauffmann zijn behandeld geworden
eii dat dit te Atjeh vrij algemeen bekend was.
Uit het hierbij aangeboden onderzoek laat zich ook verklaren de mcdedeeling voor
komende in het rapport van den inspecteur chef van het gevangeniswezen, dat zich op
de posten zelden deserties onder de dwangarbeiders voordedenmaar wel onder die in
liet kettingkwartier te huis behoorende.
„Maar tevens levert liet onderzoek het bewijs, dat de inspecteur voornoemd bij zijn
onderzoek is misleid geworden. Zulks blijkt uit de ouder eede afgelegde verklaringen
der gehoorde geneeskundigen, vergeleken met die van den chef van de expeditionaire
