64 -
hij de vraag, of het burgerlijk en het militair gezag in Atjeh al dan niet
in ééne hand vereenigd moesten blijven, niet wenschte behandeld te zien,
omdat dit eene quaestie van uitvoering was, waarover de Regering zich
de beslissing geheel moest voorbehouden.
Eenstemmig was men in de vergadering' van gevoelen, dat de tijd was
aangebroken voor eene normale organisatie Nadat de Gouverneur-Gene-
raal had betoogd, hoe de militaire magt in zooverre hare taak volbragt
had, dat in elk geval het krijgswezen niet meer gelijk vroeger uitsluitend
op den voorgrond zou behoeven te treden, antwoordde de luitenant-gene
raal van der Heijden op de vraag, of hij nog iets bij het gesprokene te
voegen had, dat naar zijn oordeel geene krijgsverrigtingen op groote schaal
meer noodig waren, en dat de toestand door invoering van het civiel
bestuur moest worden geconsolideerd. (1) Op de vergadering werd tevens
uitgemaakt, dat de voorstellen der gouvernements-commissarisseii nog aan
vulling vereischten voor zoover zij de organisatie van het inlandsch be
stuur in Atjeh betroffen.
Dit onderwerp zou nader in overleg met den gouverneur in behande
ling worden genomen door het lid in den Raad van Indië mr. der Kin
deren, die reeds was aangewezen om in zijne qualiteit van gouvernements
commissaris voor de organisatie van het regtswezen in de buitenbezittin
gen naar Atjeli te gaan, ten einde ook voor dat gewest eene organisatie
van het regtswezen en tevens van de daarmede zoo naauw zamenhangen-
de politie te ontwerpen. Inmiddels werden de generaal van der Heyden
en de heer Pruys van der Hoeven onder dankbetuiging van hunne com
missie ontheven.
Tijdens zijn verblijf te Batavia (van waar hij den 15den September 1880
naar Atjeh terugkeerde) werd de generaal van der Heyden door den Gou
verneur-Generaal zonder omwegen er op voorbereid dat de vervanging
van het militaire door het civiele bestuur bij hem in beginsel vaststond. (2)
Het lag voor de hand dat, in het plan van den Gouverneur-Generaal,
die vervanging, zoo er niets tussckeubcide kwam, zou plaats vinden wan-
(1) Alleen voor de leden der Kamer wordt hierbij het bij het Departement van
Koloniën aanwezige afschrift der notulen van die vergadering ter inzage aangeboden.
(2) De ondergeteekende ontleent deze bijzonderheid aan een straks nader te be
spreken brief van den oud-Gouverneur-Generaal van Lansbergedd. Carlsruhe, 15 Oc
tober 1881; waarin gezegd wordt:
„Van zoodanige bestuursverandering was reeds lang door mij de noodzakelijkheid
ingezien en ik had generaal van dep Ileyden bij zijn bezoek te Batavia in September
1880 daarop zonder omwegen voorbereid."
