170 zwarte lijnen der teekening gelegen hebbende en niet verharde as- phalt, na eenigen tijd te voorschijn komen; totdat het zich volkomen wit op den steen teekent. Nu spoelt men dezen laatsten met zuiver water flink af, omringt het gedeelte, waarop de teekening voorkomt, met een rand kleefwas om te beletten dat het etsvocht van den steen afvloeit en laat het beeld der kaart gedurende zes minuten (in drie reprises van twee minuten elk) onder de inwerking van eene gemengde oplossing van salpeterzuur en alcohol in regenwater. Ten gevolge dezer bewerking wordt de teekening op den steen blijvend gemaakt, alsof zij daarin ware gegraveerd. Bij de toepassing dezer reproductie-methode zorge men vooral de kaart op de geprepareerde calque met hijzonder zwarten Oost-Indi- schen inlet over te teekenen, wijl de minder zwarte lijnen der tee kening anders lichtstralen zouden doorlaten, waardoor men veel ge vaar zoude loopen, de geheele bewerking te doen mislukken. Nadat nu het verharde asphalt met aether is verwijderd, wordt de steen met lithographischen inkt bedekt en daarna gedroogd. Wenscht men eindelijk de verlangde afdrukken der kaart te ne men, dan wordt de steen eerst behoorlijk afgewasschen, vervolgens ingezwart en verder op de gewone wijze als eene gravure behandeld, (f) KLEURENDRUK (imet vlakke tinten.) De kaarten, welke door middel van de hiervoren beschreven re productie-methodes in 't zwart zijn bewerkt, zijn, vooral ten ge volge der vele daarop voorkomende détails, minder gemakkelijk te lezen. Het is alleen door aandachtige studie der kaart, met raad pleging der daarbij behoorende legenda's van conventioneele teekens, mogelijk, zich volkomen daarmede vertrouwd te maken. Hierbij heeft juist het tegenovergestelde plaats als bij de jShoto-liihographie, waarbij het asphalt onder de doorzichtige lijnen van het cliché en rebours verhardt. (f) Deze werkwijze is op het Topographisch Bureau nog niet toegepast bij de reproductie van kaarten, daar zij zich meer bijzonder eigent voor de verveelvuldiging van teekeningen en platen. Bij de tot nog toe genomen proeven verloren de teekeningen, ten gevolge van het rkimpen der calque, te veel van hare afmetingen.

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1883 | | pagina 181