170
zwarte lijnen der teekening gelegen hebbende en niet verharde as-
phalt, na eenigen tijd te voorschijn komen; totdat het zich volkomen
wit op den steen teekent.
Nu spoelt men dezen laatsten met zuiver water flink af, omringt
het gedeelte, waarop de teekening voorkomt, met een rand kleefwas
om te beletten dat het etsvocht van den steen afvloeit en laat
het beeld der kaart gedurende zes minuten (in drie reprises van twee
minuten elk) onder de inwerking van eene gemengde oplossing van
salpeterzuur en alcohol in regenwater.
Ten gevolge dezer bewerking wordt de teekening op den steen
blijvend gemaakt, alsof zij daarin ware gegraveerd.
Bij de toepassing dezer reproductie-methode zorge men vooral
de kaart op de geprepareerde calque met hijzonder zwarten Oost-Indi-
schen inlet over te teekenen, wijl de minder zwarte lijnen der tee
kening anders lichtstralen zouden doorlaten, waardoor men veel ge
vaar zoude loopen, de geheele bewerking te doen mislukken.
Nadat nu het verharde asphalt met aether is verwijderd, wordt
de steen met lithographischen inkt bedekt en daarna gedroogd.
Wenscht men eindelijk de verlangde afdrukken der kaart te ne
men, dan wordt de steen eerst behoorlijk afgewasschen, vervolgens
ingezwart en verder op de gewone wijze als eene gravure behandeld, (f)
KLEURENDRUK
(imet vlakke tinten.)
De kaarten, welke door middel van de hiervoren beschreven re
productie-methodes in 't zwart zijn bewerkt, zijn, vooral ten ge
volge der vele daarop voorkomende détails, minder gemakkelijk te
lezen. Het is alleen door aandachtige studie der kaart, met raad
pleging der daarbij behoorende legenda's van conventioneele teekens,
mogelijk, zich volkomen daarmede vertrouwd te maken.
Hierbij heeft juist het tegenovergestelde plaats als bij de jShoto-liihographie,
waarbij het asphalt onder de doorzichtige lijnen van het cliché en rebours verhardt.
(f) Deze werkwijze is op het Topographisch Bureau nog niet toegepast bij de
reproductie van kaarten, daar zij zich meer bijzonder eigent voor de verveelvuldiging
van teekeningen en platen.
Bij de tot nog toe genomen proeven verloren de teekeningen, ten gevolge van het
rkimpen der calque, te veel van hare afmetingen.