255
Met zijn dood verdween echter die tucht weder geheel!
De adel en de geestelijkheid met hunne aanhoudende twisten on
der Karei den Kale waren daarvan oorzaak.
Het daarop gevolgde leenstelsel was eene maatschappelijke, geen
militaire instelling; in de benden der Leen-heeren en Leen-man-
nen bestond dan ook geen krijgstucht
Ondergeschiktheid, militaire en zedelijke vorming waren den be
velhebbers onbekend.
De daarop gevolgde Kruis-togten waren eigenlijk meer godsdien
stige expeditiën dan geregelde militaire krijgsbenden. Ook in die
scharen heerschte geen tucht!
Men had toen wel Opperhoofden, Edelen en Priesters die beve
len uitvaardigden, ook had men ondergeschikten, z. g. „Serfs" die
strijden moesten en gehoorzamen, maar, ook hier bestond, noch de
ware ondergeschiktheid, nóch de militaire vorming; niets wat inde
daad de kracht van een Leger uitmaakt!
Eenige geschiedschrijvers noemen Philips August om zijne „pogin
gen tot het invoeren der krijgstucht" in zijn leger; anderen zeggen
weder dat Duguesclin ze heeft hersteldweder anderen kennen hier
van de eer toe aan Karei VIII en Frans I.
Joachim Ambert zegt echter, dat al die schrijvers dwalen, dat er
wel is waar pogingen in het werk werden gesteld, maar„que
dans ces temps jamais la discipline n'exista dans l'armée Frangaise!"
Na, den dood van Mazarin vaardigde Lodewijk XIV tal van
bevelschriften uit in het belang der krijgstucht. Louvois steunde
de pogingen van zijn Vorst, maar, de gebrekkige wijze van leger-
aanvulling, de anti-militaire maatschappelijke verhoudingen, de, aan
de luimen der hovelingen en aan de kuiperijen van nietswaardige in
triganten overgeleverde promotie, tot de hóógste rangen, de verre
gaande onwetendheid der meeste bevelvoerders, waren even zoo vele
hinderpalen tegen de verzekering en de instandhouding der zoo zeer
gewenschte krijgstucht.
Ambert zegt: „que la volumineuse collection des ordonnances du roi
„et les efforts du ministre n'eurent jamais en Francece que Gustave-
Adolphele Grand Frédéric et Cliarles XII obtinrent personelle-
ment et sans écrits de leurs armées".