57
bezit van deze plaats had genomen en dat rechterlijk college, waartoe
hij volgens de beginselen van het oorlogsrecht geheel bevoegd is,
gedestitueerd en door zijne „militaire rechtbank" vervangen had?(*)
Zou het dan niet veel beter zijn, te Tjilatjap zelf een tijdelijken
raad van justitie op te richten en die uit een „bekwaam aantal"
rechtsgeleerden te doen bestaan, zoo deze spoedig te vinden zijn, of
anders dien tijdelijken raad van justitie eene organisatie en dus
tevens een methodus procedendi te geven van de voormalige raden
van justitie te PadangMakassar, Ambon, Banda en Ternate of
eene militaire rechtbank in te stellen, zooals die in Atjeh en Onder-
hoorigheden vóór 1881, in hare dubbele qualiteit van krijgsraad te
velde (of in eene belegerde of berende vesting) en militaire recht
bank, boven en behalve de in het C. W., thans ook voor het krijgs
volk te water, genoemde gevallen, over burgers rechtsmacht uit
oefenende. Zoo zullen wij nog een derde voordeeld ter verduidelijking
geven. Nadat de buitenlandsche vijand op Java geland is, heeft zich
het Ned.-Indische leger te velde in de residentie Kadoe geconcentreerd.
Eenigen tijd later is de gemeenschap met de drie zetels der raden
van justitie op Java, te Batavia, Samarang en Soerabaja, verbroken.
Zou het dan niet weuschelijk zijn, op de wijzen als hierboven voor
Tjilatjap is gezegd, te Magelang een tijdelijken raad van justitie
of de bovenbedoelde militaire rechtbank te installeeren en deze
rechtsmacht te doen uitoefenen over de personen, in dat gedeelte
van Midden-Java woonachtig, die nog in onbelemmerde gemeenschap
met het hoofdkwartier des legers zijn? Neemt men aan hetgeen
nog lang niet zeker schijnt te zijn dat daar ook de zetel van den
Gouverneur-Generaal zal zijn, dan mag ook verondersteld worden,
dat er zóó veel rechtsgeleerden gevonden kunnen worden, om een
gewonen raad van justitie samen te stellen; anders zit er niets anders
op dan tot de hierboven aangegeven tijdelijke middelen van voor
ziening toevlucht te nemen.
Zóó stelleu wij ons den loop der Justitie in hoofdtrekken voor,
gedurende den staat van oorlog of van beleg. Van het onderwerpen
der burgers aan militairen rechtsdwang behoeft men zich, zelfs in
Nederlandsch-Indiê, geene schrikbeelden te vormen. Dit voor zoo-
Zie het vroeger door ons aangehaalde werk van Dr. Bluntschli,