132
staan de civiele elementen, en niet het minst de civiele bureaucratie,
als een vijandelijk kamp tegenover het Leger. En aangezien nu de
hoogste zetels door civiele ambtenaren worden bekleed, is het Leger
voortdurend het kind van de rekening.
Zonder over dit onderwerp, dat reeds zoo vaak besproken is, verder
uit te wijden, keeren wij thans naar het terrein des oorlogs terug.
De expeditie der Franschen in Tunis wordt, naar den loop der
gebeurtenissen, verdeeld in twee perioden.
De eerste bevat het tuchtigen, onderwerpen en pacificeeren van
het noordelijk deel van het Regentschap, gewoonlijk het land der
Khroumirs genaamd; de tweede periode omvat al wat betrekking
heeft op de krijgsverrichtingen in het zuiden van Tunis.
Het land der Khroumirs bestaat uit een zeer bergachtige en
moeilijk begaanbare streek, gevormd door de uitloopers van het
Atlas-gebergte.
Evenmin als Nederland een eenigszins bruikbare kaart van
Atjeh had, bezaten de Franschen een kaart van het Khroumir-
lan d.
Beide Mogendheden hebben alzoo elkander op het stuk van nala
tigheid in dit opzicht niets te verwijten.
In het zeer lezenswaardig dagboek van een F r a n s c h officier, ge
titeld: En Tunésie, souvenirs de sept mois de campagnepar
Dick de L o n 1 a y, attaché aux états-majors des généraux R i 11 e r en
C ail lot", vinden wij daaromtrent aangeteekend:„En arrivant aRemel-
souk, le general Ritter s'empressa d'examiner les cartes de la
Tunésie que venait de lui adresser le ministère de la guerre. Sur
ces cartes les massifs des montagnes de la frontière étaient parfaite*
ment indiqués; malheureusement a l'endroit le plus important, c'est-a-
dire dans la région des Khroumirs, un large vide blanc occupait
la carte avec ce soul mot pour toute explication: Khroumirs
Van het volkskarakter en van de inrichting van het bestuur wist
men meer dan van do topographie van het land.
Uit het werk: „Tunis, Land unci Leutegeschildert von Ernst
von Hess e-Wartegg", halen wij het volgende aan:
„Der Tunesischen Regierung gelang es niemals, speciell der Chumairs
Herr zu werden, oder sie gar zum Zahlen von Steuern zu zwingen,
