322
Bedeutung nicht beigemessen werden, da die Politik der Staaten in
erster Linie nicht durch Humanitats-Rücfesichten, sondern durch
ihre Interessen bedingt wird.
Auch ist gegenüber zu weit gehenden Humanitats-Bestrebungen
daran zu erinnern, dasz in den Schrecken des Krieges die starkste
Mahnnng gegen leichtfertigen Entschlusz zum Kriege liegt. Das
Wesen dos Krieges erfordert, dasz in ihm der Herschaft der Ge walt
ein weiter Spielrauin gelassen werde; diese mit rückrichtloser Energie
zur Geltung bringen, um den Zweck des Krieges möglichst schnell
zu erreichen, entspriclit den Interessen des Staates und, insofern
hierdurch die Entscheidung beschleunigt, der Krieg abgekürzt wird,
auch den Porderungen der Humanitat."
Dit laatste vooral moet ter harte genomen worden. Dat in den
oorlog in Atjeh de humaniteit niet voldoende in het oog is gehou
den, is slechts gelegen in den langen duur. Daardoor heeft ons eigen
Leger in de eerste plaats ontzaglijk geleden en de vijand niet minder.
De schuld daarvan ligt voor een deel bij hen, die door hun geschrijf
over humaniteit en moraliteit een vertragenden invloed hebben uit
geoefend op deu gang van zaken.
De publieke opinie is zoo gemakkelijk te winnen, vooral bij een
volk, dat van een SOjarigen vrede geniet, wanneer het zoet gefluit
zich doet hooren vau hen, die meegesleept worden door de schoone
theorieën van Hoogleeraren in het volkenrecht, die van eene verzach
ting en beperking van het oorlogsgeweld droomen.
Met die verschijnselen moeten we niet den gek scheren, maar
we moeten ze waardeereu. Doch waardeeren als de uitvloeisels van
een toenemend verzet van het menschelijk gemoed tegen de gruwelen
van den oorlog. Deze overweging echter laat de krijgskunstdat is
de kunst om op doelmatige wijze te vernietigen, intact.
Er is dan ook tusschen het gemoedelijke en vriendelijke van den vre
destoestand en het afschuwelijk, bloedend beeld van den oorlog zulk
een groot verschil, dat de menschelijke geest het niet altijd zoo maar
dadelijk vatten kan, dar men in een oogwenk van den eenen in den
anderen toestand geplaatst zou kunnen worden. Als een drenkeling
houdt hij zich aan de halmen des vredes vast en protesteert tegen
het brutaal geweld, dat ook zijn leven, zijn huis, zijn gezin en alles