323
wat hem dierbaar is, de vrucht van een lang arbeidzaam leven, met
één slag te verpletteren dreigt. Is het wonder, dat deze en dergelijke
overwegingen den gedachtengang hebben geleid bij hen, die het recht
der volken bestudeerden en daarover schreven Die theorieën vormden,
welke door de menigte gaarne werden aangenomen als een behoed
middel tegen een dreigende kwaal, evenals liet geneesmiddel van
den wonderdoctor.
Voor den generaal, die in de atmosfeer van dergelijke gedachten
is grootgebrachtvoor hem is de zware taak van het opperbevel nog
zwaarder gemaakt.
Hij is niet minder menschlievend dan de geleerde, die het mo
dern volkenrecht uitbreidde met een paar stellingen meer, welke
even zoovele belemmeringen voor de bevelvoering opleverden.
Hij is bovendien op het hooge standpunt, waarop hij geplaatst is,
niet ongevoelig voor openbare beoordeeling.
De kracht, welke hem tot zachtheid drijft, is grooter dan die, welke
hem tot geweld brengt.
Hij is geneigd, eene proeve te nemen, om den oorlog te voeren
met minder verdelging van leven en goed. Doch helaas die proeve
is altijd mislukt en zal altijd mislukken. Daarom, zegt v. d. Goltz,
is het nuttig, een algemeen geldend voorschrift uit te vaardigen, „welche
die Generale zur Strenge verpflichtet tend sie darin untenoeiset
De koude werkelijkheid dwingt den bevelhebber ten slotte, op
een afstand te blijven van het ideaal der wetenschap en te doen wat
oorlogsnoodzaak van hem vordert.
Wil men een sprekend voorbeeld, sla dan de geschiedenis op van
de Oostenrijksche occupatie van Bosnië endeHercegovina
in 1878.
Aan den Veldtuigmeester Philippovic von Philippsberg
was het opperbevel gegeven over het bezettingsleger. Hij was een
humaan man. Yandaar dan ook, dat men den oorlog in Bosnië
ziet aanvangen met al die deferentie, welke noodig is, om een te
genstander nog voor het vallen der mokerslagen van den krijg zoo
mogelijk tot eene vredelievende oplossing der zaak over te halen.
De eerste gevangenen werden met eenig geld in de hand heen ge
zonden, met het: ga heen en zondig niet meer". Tout comme chez nous,