378 middelen veroordeelen, doch, zooals Cd. Busken Huet zeer juist opmerkt „De vraag is alleen of zij, die vóór ons in Indië geregeerd hebben, al dan niet dwaalden, toen zij hier te lande hun Romeinsch stelsel kwamen toepassen. En op die vraag geeft de practijk het antwoord. Nadat de tegenpartij was nedergeworpen, volgde bij de Romeinen het zoo eigenaardig systeem van langzame onderwerping; van eene onderwerping zonder schokken en op eene wijze, dat de overwonnene zelf niet wist, wanneer hij eigenlijk onderworpen was. „C'étoit une manière lente de conquérir. On vainquoit un peuple, et on se contentoit de l'affoibliron lui imposait des conditions qui le minoient insensiblement; s'il se relevoit, on l'abaissoit encore davantage; et il devenoit sujet sans qu'oii put donner une époque de sa sujétion. In tegenstelling van dit Romeins ch recept beoogt men met den Atjeh-oorlog eene onmiddellijke annexatie, zonder nog te hebben vol daan aan de hoofdvoorwaarde: „on vainquoit un peuple." Nederland is daardoor op den verderfelijken weg geraakt, door de Spanjaarden bij hunne verovering van Mexico en Peru gevolgd, waaromtrent Montesquieu zegt: „Si les Espagnols, après la conquête du Mexique et du Pérou, avoient suivi ce plan, namelijk het Romeinsch recept, „ils n'auroient pas été obligés de tout dé- truire pour tout conserver.En daar gaat het in Atjeh naartoe. Want Atjeh is door ons op Spaansche wijze aangevallen. Er zal nog zeer veel verwoest moeten worden, om het te kunnen behouden, tenzij men ten slotte nog terugkeere tot het Ro m eins che systeem. Waar is het geheugen van Nederland gebleven? Kent het zijn eigen Vaderlandsche Geschiedenis niet meer? Tachtig jaren hield het klein landje als het was den oorlog tegen Spanje vol en zegevierde ten slotte. Wat wij tegen de Spanjaarden deden, doen de Atjehers tegen ons. Evenals wij, zijn zij tegen de Spaansche tactiek opgewassen, Maar hetzelfde Nederland, dat zegevierend uit den strijd kwam.

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1883 | | pagina 389