399
Slechts hier en daar treft men eene korte opmerking aan over weinig
geoefendheid, gebrek aan waakzaamheid, verwaarloozing der eerste be
ginselen van de veiligheidsleer enzwaartegenover de Schr. voor moed
en beleid woorden van lof en waardeering heeft. Ook de uitstekende
diensten, door de dwangarbeiders bewezen, zijn niet vergeten.
Geen bitterheid of onwaardige critiek, maar een logisch, goed samenge
steld, boeiend verhaal van de gebeurtenissen uit dit tijdperk van den A tj e h-
krijg. Van den kolonel Meijer was trouwens niets anders te verwachten.
„Uit officieele bescheiden samengesteld." Door de ondervinding geleerd,
doet dit stelsel van verslaggeven in I n d ië twijfelen aan de onfeilbaarheid.
Maar de reputatie van den Samensteller, de waardige wijze, waarop het
werk geschreven is, en de omstandigheid, dat hij als luitenant-kolonel
(hoewel chef van den staf) in Atjeh verscheidene der ondernomen
tochten gecommandeerd heeft, waarborgen ons, dat het werk een betrouw
bare bron is voor de geschiedenis van het daarin behandelde tijdperk.
Eene goede kaart, nette en nauwkeurige plans en schetsen zijn ter
opheldering bij het met zorg gecorrigeerde werk gevoegd.
Bij het lezen en bestudeeren van werken, alsCombats de partisans,
van Desroziersvan La guerre des partisans, son passé, son avenir, door
Devaureix; van de Geschiedenis van Spanje onder Suchetvan de Etudes
de la guerre, van den generaal Lewal enz. gevoelen wij, evenals bij het lezen
van het werk van den kolonel Meijer, dat er door den guerilla-krijg
enorme voordeelen zijn te behalen.
„L'effet produit par la surprise est la demoralisation" (de Brack).
„L'offensive est la surprise elle-même poussée a son plus haut degré
de puissance" (Bourelly).
„On devrait a la guerre essayer plus de choses extraordinaires qu'on
ne fait; on est trop raisonnable" (Prince de Ligne).
De guerilla-krijg, nauw verwant aan den kleinen oorlog, heeft zijne
traditie, zijne strategie enz., die men moet kennen, om ze bij gelegenheid
toe te passen. Bevelhebbers met de beste reputatie, hebben die in de
school van den kleinen oorlog verkregen.
Ook Habib Abdoel Eachman, bevelhebber van de Atjehers,
heeft ons bewijzen van zijne bekwaamheid geleverd.
Hoewel aanvoerder van weinig gedisciplineerde troepen, begreep Habib,
toen hij geen levée en masse kon bewerken, dat voor hem door den
guerilla-krijg de meeste voordeelen waren te behalen, omdat daarbij min
der de weerstand en goede hoedanigheden van de massa, maar de indi-
vidueele waarde, moreel, moed, physieke kracht, geoefendheid met het
