485
Dal de bevolking van zoodanige kampongs in niet zeer aangename
omstandigheden verkeerde is duidelijkdaar zij twee heer en te dienen
heeftons en den vijand.
Dat dit schipperen tusschen ons 'en den vijand voor de bevolking op den
duur niet is vol te houdenis duidelijken zoowel van ons als van den
vijand lieeft zij alles te duchten en niets te winnen.
Bij ons wacht haar gevangenisstrafal wordt zij ook later weder
vrijgelatenzoo niet erger met haar gebeurt, en wat is natuurlijkerdan
wanneer de vijand hare kampongs tot gevechtplaatsen uitkiestdat zij hare
woningen verlaatdie prijsgeeften elders een heenkomen zoekt of wel
zich bij den vijand aansluitdien zij dan minder te vreezen heeft dan ons.
Hare bezittingen zijn dan toch voor haar verloren.
Dat die toestand voor de bevolking treurig is, behoeft geen betoog, en
dat onder die omstandigheden pacificeeren onmogelijk is, zal ieder wel wil
len toegeven.
Zooals de lezer zietzijn in bovenstaand uittreksel een aantal
regels gecursiveerd en dubbel gecursiveerd. Dit geschiedde 'door
schrijver dezes, omdat ze, volgens zijne meening, voor hem die
wil lezeneene strenge veroordeeling bevatten van het stelsel van
tuchtigen, in Atjeh maar al te lang in werking. Zijns inziens be
vestigen zij volkomenwat hem niet lang geleden werd geschreven
door een op 't gebied der A tj eh-zaken zeer ondervindingrijk en zeer
bevoegd persoon namelijk
Een bevolking, die huizen en aanplantingen heeft, moge zich tijdelijk
opofferingen getroosten, zoolang de kansen op welslagen goed zijn,
maar zij entameert geen wanhopige» strijd en nog minder volhardt zij
daarin. Doch een volkdat have en goed in vlammen heeft zien opgaan,
is zoo diep ongelukkig. Het moet uitwijken, een woest en ledig land
in handen van den veroveraar achterlatende, of een guerre a oütrance
aanvaardenwaarbij de rampzaligen, niets dan een waardeloos leven kun
nende verliezen, enkel kunnen winnen.
In Atjeh hebben wij beide ondervonden.
Men moge hiertegen aanvoerendat het goed is om den schrik er in te
brengen en dat de schuldigen moeten gestraft wordenmaar die rede
neering is onjuist.
Want die schrik, of wat meer wenschelijk is, het ontzag, wordt ook
verkregen door het militaire succes zonder den aankleve daarvanen
