456
Aldus was het in Frankrijk gesteld, en was de toestand daaraan
vrij wel gelijk in nagenoeg alle andere landen van Europa.
Wat intusschen de veelvuldigheid der toenmaals plaats grijpende
duels betreft, behoorde Frankrijk het allereerst genoemd te worden;
vervolgens, in afnemende mate,: Engeland, Nederland, Rusland,
Zweden, Denemarken, Italië, Pruisen, Oostenrijk en Spanje.
Met dat al kon het niet anders, of de vooruitgang der beschaving
en de meerdere ontwikkeling der rechtswetenschap en rechtspleging
moesten allengskens hun weldadigen invloed uitoefenen, om de geschillen
der personen van lieverlede meer door rechtbanken, minder door ruw
geweld en tweegevecht, uit te wijzen.
Slechts de edelen bleven aanvankelijk weigerachtig, zich aan den
tragen gang eener procedure te onderwerpen, doch verkozen zij, nog
geruimen tijd na de instelling van rechtbanken, hun vermeend recht
van eigen dapperheid te doen afhangen en hunne geschillen, op eene
meer met hun karakter overeenstemmende wijze, in een tweegevecht
af te doen.
Om zich intusschen goed te doordringen van den geest der ver
bodsbepalingen, die in nagenoeg alle landen omstreeks de 17e eeuw
uitgevaardigd werden, moet in het oog worden gehouden, dat het
duel niet werd gestraft als crimen privatumals misdaad tegen
bijzondere personen, maar om het feit zelf, als miskenning der konink-
„Roi de France et de Navarre,
A tous ceux, qui verront ces présentes, salut!
Ayant considers, que chaque roi voulut
Exterminer le duel par des peines sévères;
Que malgré les édits, signés des rois nos pères
Les duels sont aujourd'hui, plus nombreux que jamais;
Ordonnons et mandons, voulons que désormais
Les duellistes, felons, qui de sujets nous privent
Qu'il en survive un seul ou que tous deux survivent;
Soient pour être amendés, traduits en notre cour,
Et nobles ou vilains, soient pendus haut et court,
Et pour rendre en tout point, l'édit plus efficace,
Renongons pour ce crime a notre droit de grace.
C'est notre bon plaisir.
SignéLouis. Plus bas Richelieu,