53
dan nog openbaart deze zenuwachtigheid zich bij verschillende personen
op onderscheidene wijze. Hoe het ook zijn moge, de algemeene indruk
der eerste oogenblikken is, dat de manschappen zichtbaar zijn geschrikt.
Wel zal het meerendeel den schrik spoedig te boven zijn gekomen
en weder geheel geschikt zijn tot het behoorlijk uitvoeren hunner
bezigheden of verrichtingen, maar desalniettemin waren zij, gedurende
de voor de batterij meest beslissende oogenblikken, meer of min in
een geestestoestand, waarin zij niet even zeker en normaal als anders
die bezigheden kunnen vervullen, althans niet die artilleristische be
zigheden, welke van den man meer dan werktuigelijken arbeid vorderen.
Maar wat bovendien zulk een groot gewicht geeft aan het vuur,
waaraan men in die eerste oogenblikken al dadelijk wordt blootge
steld, is, dat daardoor het niet geschrikt personeel als het ware wordt
aangegrepen door een aandrang tot overhaast vuren. Men moet den
toestand niet licht tellen, waarin zich de artillerist bevindt, wanneer
hij te midden van het op hem gerichte vijandelijke vuur, rechtop
op dezelfde plaats moet blijven stilstaan. Onwillekeurig is ieder
mensch geneigd, de hem eigene bewegelijkheid te benutten, om zich
aan een onaangename positie te onttrekken. Waaraan anders bijv.
toe te schrijven, dat zoo menigeen zich onbewust bukt voor de vijan
delijke kogels. De vechtwijze der andere wapens houdt met deze
eigenschap veel meer rekening, dan de onze. Aan het vijandelijke
vuur blootgesteld, bewegen zij zich, en zij het dan ook, dat zij zich
niet in willekeurige richting kunnen verplaatsen, zij bewegen zich
ten minste. Kunnen zjj niet van plaats veranderen, dan zoeken zij
dekking in het terrein, en zelfs al wordt daarin geen werkelijke
dekking gevonden, dan nog heeft een veronderstelde of ingebeelde
dekking reeds moreele waarde.
Daarom is het zeer verklaarbaar, dat de artillerist, gedreven door
natuurlijke neiging tot zelfbehoud, naar het schot verlangt, dat hem
ten minste het gevoel verschaft, reeds iets tot zjjn verdediging te
hebben gedaan.
Maar deze aandrang geeft licht aanleiding tot overijlde en gevol-
gelijk niet normale bediening. Komen in diezelfde oogenblikken
verliezen voor van personen, die wegens hun bevelend of controlee
rend aandeel bij het inschieten moeilijk ook slechts tijdelijk kunnen
