221
Bevatte het verzoek van den sultan in zijn schrijven van den
209ten Maart, dat zijn land niet zoude verwoest worden, niet tevens
de uitgedrukte hoop, dat het verlangen van het Gouvernement door
den Allerhoogsten zoude worden vervuld, en de verzekering, dat hij
er vervolgens aan zoude voldoen, en was zijn schrijven van den lsten
April, dat hij een wees en jong was en slechts onder de hoede stond
van het Nederlandsche Gouvernement, niet reeds een begin van onder
werping? Is het voor hem, die al die vragen overweegt, wel zoo
zeker, dat de oorlog, ook wanneer wij hem niet hadden uitgelokt,
onvermijdelijk zoude zijn geweest, zonder het argument irresistible,
dat ik geef het den Heer K. ten volle toe zeer zeker, wanneer
andere middelen mislukt waren, veel nut had kunnen stichten, en
dat mijns inziens niet het kenmerk van omkooping zoude hebben
gedragen, omdat het niet meer dan billijk was, dat de sultan eene
veigoeding kreeg voor den afstand van een gedeelte van zijne rechten (1)
en dat wellicht wel bij voorkeur zoude zijp» aangewend, wanneer
onze Staten-Generaal niet de koorden van de beurs hielden, en men
daaiom niet bevreesd ware geweest voor weeklachten over verspilling
van 's Lands gelden en 't afstand doen van ons prestige.
Dat wij tijdens het vertrek der eerste expeditie niet gereed waren,
is slechts betrekkelijk waar. De bataljons, die toen met een minimum
sterkte van 607 minderen vertrokken, hadden zonder groot bezwaar
op de gewone sterkte van 720 en zelfs op de oorlogssterkte van 820
minderen kunnen worden gebracht; in plaats van de barisans hadden
troepen uit het Leger kunnen worden genomenhet niet met
achterladers bewapende bataljon Infanterie had kunnen vervangen
worden door het 11e Bataljon, volkomen bekend met het Kuhn-
geweer. (2) Beter ware gezegd, dat wij den vijand te licht hebben
15
(1) Luxemburg in 1867.
(2) Op den 31sten December 1858 Iegersterkte27152 hoofden
28136
27310
158
826
31sten 1859
31 sten 1872
laatstgenoemde dagteekening meer dan einde 1858
en minder dan einde 1859
Op den lOden Januari 1859 vertrokken van Java naar Celebes 3300
Aanvang Januari waren van Java op Palembang 600
3900