232
Ware de agressie geslaagd, dan hadden de voorspellingen harer
voorstanders moeten bewaarheid, die harer tegenstanders moeten
gelogenstraft worden. De eersten ik wij s op het programma van
„Een Patriot", en op het advies, in 't laatst van 1876 uitgebracht
door den woordvoerder der voorstanders van de agressie, den Heer W.
A. van Rees beweerden, dat, wanneer tot op een afstand van zes en
dertig palen [9f- uren] in 't binnenland zou zijn voortgerukt, het voeren
van een guerilla onnoodig zoude zijn, tenzij wellicht in het laatste
oogenblik, en dat, wanneer sterke colonnes, alles verbrandende en
vernielende, het land zouden hebben doortrokken, de oorlog zoude
geëindigd zijn, en men zich zoude kunnen terugtrekken in eene
beperkte stelling, die ['t blijkt uit de afkeuring van't plan, dat de
Heer W. A. van Rees toeschrijft aan den Heer Fransen van
de Putte, om terug te trekken binnen eene beperkte stelling,
waarvoor hij, Y. R., 4000 man noodig acht] minder dan 4000
man zou noodig maken.
De laatsten de tegenstanders meenden, dat wanneer het plan der
voorstanders van de agressie was ten uitvoer gelegd, het land met
de bajonet ten onder gebracht, ook met de bajonet zoude moet be
houden worden; en dat juist dan, en zulks vooral tengevolge van
het te vuur en te zwaard vernielen en verwoesten van kampongs,
voorraadschuren, oogsten enz., de guerilla-oorlog, zoodra de vijand
maar eenigszins ter verademing was gekomen, heviger dan ooit zoude
ontbranden. (1) Werkelijk zou de agressie geslaagd mogen worden
genoemd, wanneer de vredes-fictie van 't laatst van 1879 en latei-
was gebleken eene waarheid te bevattenwanneer den vijand zooveel
ontzag was ingeboezemd, dat hij er ten minste in het eerste tiental
jaren niet meer aan gedacht had, zich tegen ons te verzettenwanneer
wij onze troepenmacht hadden kunnen verminderenzonder dat de
Atjeher er nieuwen moed uit puttewanneer was gebleken, dat de
(1) Zie de straks aangehaalde woorden van den generaal Van S wie ten om
trent het advies van Patriot; zie Atjeh gedurende de 2e expeditie en laterbladz.
59; zie de voorspellingen van den generaal Yan Swieten op bladz 415 en 455 van
De Waarheidzie den Java-Bode van den Isten Augustus 1879 zie mijn schrijven
Atjeh-voorspellingen van Augustus 1881, met naschrift van September 1882, in den
Java-Bode van 12 September 1882, enz., enz.
