271
voedsel ziet afnementerwijl tevens het onderzoek der graansoorten
leert, dat de tropische veel meer voedingsstof geven dan de niet-
tropische. Terwijl de tarwe 3 tot 6voudig in het Noordelijke
Europa, en 8 tot lOvoudig in het overige van Europa geeft, en
de overige Europeesche granen ongeveer in dezelfde verhouding,
geeft de maïs in gematigde klimaten 80 tot 100, in den heeten
aardgordel 300 tot 400voudig, en de rijst lOOvoudig.
De gemakkelijkheid om brood te verkrijgen is nergens grooter, dan
op die eilanden, waar de sago wild in het bosch groeit. Maar de
gemakkelijkheid om brood te verkrijgen schijnt bijna in omgekeerde
verhouding tot de beschaving te staan. Zekerlijk zijn er andere
oorzaken, vooral het verschil in volkskarakter, waardoor de geringe mate
van beschaving in vele dier streken ontstaat, maar de overvloed
der natuur werkt stellig mede, om de energie van den mensch te
verminderen.
Ten gevolge van de bespreking der broodplantenzijn wij als van
zelve op het brood gekomen. Dat het brood ten allen tijde en onder
alle omstandigheden steeds het voedingsmiddel is geweest, dat den
eersten rang innam, zal wel niemand ontkennen.
Ja, zijn groote geschiktheid als voedingsmiddel is zoo belangrijk
en de klaarblijkelijke behoefte, die men er aan heeft, is zoo groot
dat onze spreektaal er het kenmerk van draagt. Spreekt men niet
van broodwinning, broodnijd, broodstudie, broodgebrek, bidt men
niet om het dagelijksche brood, en moet men niet in het zweet zijns
aanschijns zijn brood eten
Gaan wij de voeding, die een mensch noodig heeft, nadan dient
men uit te gaan van de omstandigheiddat een volwassen mensch,
die arbeidt, in 24 uur door de huid, de longen, en in zijn vloeibare
en vaste uitwerpselen ongeveer 310 gram koolstof en 130 gram stik
stof verliest. Dit verlies moet in denzelfden tijd weer door voe
dingsmiddelen vergoed worden, wijl anders het organismus niet ge
zond en in stand kan blijven, en zijn verrichtingen niet ongestoord
kan uitvoeren.
Hoe volkomener die vergoeding door een voedingsmiddel gegeven
wordt, des te grootere voedingswaarde bezit het, en zulk een voe
dingsmiddel, hetwelk het menschelijke organismus in stand kan hou-
