395
„Verkeerdelijk ïneent men" zeiden de Uitgevers toen„dat deze
„Handleiding uitsluitend voor militairen is bestemd. Een blik op de
„inhouds-opgave toont aan, dat deze meening niet juist is."
Thans hebben wij den derden druk vóór ons liggen. Een derde druk, welke
alzoo in een tijdvak van twaalf jaren noodig is geweestzekerlijk wel het
meest afdoende bewijs voor den degelijken inhoud en het groote nut van
het boek.
Er bestaan voorzeker voldoende geschriften over genees- en heelkunde
en kunnen wij ook in Hollandsche werken (Ali CohenTimmermans
enz.) uitstekende aanbevelingen vinden voor hygiëne en gezondheidsleer;
maar eene Handleiding als die van den Heer Van der Stok bestond bij
ons niet en was voor Indië vooral eene groote behoefte.
Het is intusschen voor den geneesheer lang geen gemakkelijke taak,
eene handleiding voor niet-geneeskundigen te leveren, die aan de daar
voor gestelde eischen voldoet en waarvan nut te verwachten is.
De Schr. is hierin uitstekend geslaagd.
Zonder te elementair en daardoor onvolledig te zijn, heeft hij het doel
ook niet voorbijgestreefd, door in zijne beschouwingen te geleerd te worden.
Door eenvoud van stijl en duidelijke verklaring en definitie voldoet het
werk aan den eisch, binnen ieder's bevatting te liggen.
Schr. behandelt in zijn Ie Hoofdstuk leefregelen voor marcheerende
troepen en ziektenwaaraan ze het meest zijn blootgesteldhij geeft in
dat hoofdstuk, zoowel aan mindere militairen als aan hunne chefs, vele
nuttige wenken, waarvan zeker enkele wel eens worden vergeten.
In het lie Hoofdstuk vinden wij de meest voorkomende verbandenenz.
Het Ille Hoofdstuk leert ons de voorloopige behandeling van alle soorten
van wonden, en daarbij zijn die, veroorzaakt door slangen en schorpioe
nen, niet vergeten.
Daarna behandelt het IVe Hoofdstuk de beenbreuken en de te nemen
maatregelen tot hulp, terwijl in het Ve Hoofdstuk eenige ziekten worden
besproken (cholera, flauwte, zonnesteek, koorts enz)., waarbij dadelijke
hulp kan noodig zijn.
Ook de vergiftendie het meest voorkomen uit het delfstoffen-plan
ten-en dierenrijk, worden nauwkeurig beschreven [Hoofdstuk VI], waar
bij vooral op enkele Indischeals waranganketjoeboeng enz. gewezen
wordt. Schrijver maakt ons daarbij opmerkzaam, dat wij in Indië dik
wijls uitstekende tegengiften bij de hand hebben.
Het laatste of VID Hoofdstukwaarmede het werk belangrijk is uit
gebreid, bevat vele nuttige wenken uit de gezondheidsleer; een tak der
