weder verlieten, schreven de Annamieten zulks aan machteloosheid
toe en Tu Due nam wraak door het doen vermoorden van enkele
Christenen, waaronder ook twee Spaansche geestelijken. Tot straf
bombardeerde eene flottille Fransche en Spaansche schepen in 1859
voor de tweede maal Touran, en maakte zich van die plaats meester.
Daar de landingstroepen echter te zwak waren voor een tocht naar
Hué, wendde de vloot den steven zuidwaarts en vermeesterde den
17den Februari 1859 Saigon. Eerst in 1862 deed Tu Due, niet dan
noode, afstand van de drie zuidelijke provinciën van zijn rijk. Al
spoedig echter werd de jonge Pransche kolonie aangevallen door
rooverbenden, die op Annamietisch gebied eene veilige schuilplaats
vonden, waardoor een meer actief optreden tegen Annam nood
zakelijk werd. In 1867 annexeerde de admiraal de la Grandière
nog drie provinciën, welke bij tracfaat van 1874 door Annam werden
afgestaan en met de eersten de Fransche kolonie Cochin-China aan
de Mé Kong vormen.
Terwijl Frankrijk zich aldus verrijkte ten koste van Annam in
het zuiden van dit rijk, had Tu Due ook een wakend oog te houden
op Tong King dat zich steeds aan de Annamietische heerschappij
trachtte te onttrekken. De burgeroorlog welke in Yu Ham, de zui
delijkste provincie van China, tusschen de Mohammedaansche en
Boeddhistische Chineezen in 1848 uitbrak, was indirect de oorzaak,
dat de Franschen zich weder in Tong King vestigden, door hen in
1859 geheel verlaten. De rechtstreeksche aanleiding gaf een zeker
handelaar, Dupuis, die tijdens het dempen van dien burgeroorlog door-
de Chineesche troepen, deze van wapenen voorzag en op zijne han
delsreizen tot de ontdekking kwam dat de Song Koi of Roode
rivier tot diep in Yu Nam met schuiten bevaarbaar was.
Zijne belangen braehren mede dat hij zich, nadat de burgeroorlog
in 1873 gedempt was, te Ha Noi vestigde, hetgeen protest uitlokte
van het Annamietische hof, waaraan Dupuis zich echter in het geheel
niet stoorde.
Om deze zaak te onderzoeken, maar met de nevengedachte Franschen
Yan 1636-1700 heeft de O. I. Compagnie eene factorij gehad te Ha Noi; onze
voorvaderen waren dus waarschijnlijk met dien waterweg ook bekend.
