237
dat tot dusver ook in Atjek werd toegepast; door generaal Van
Swieten in engeren zin begonnen, door de andere bevelhebbers gaande
weg uitgebreid, zonder dat men is kunnen komen tot een algeheele
verovering van het land. Wat wij te Atjeh gedaan hebben, hebben
ook de Franschen in Algiers gedaan, namelijk getracht zich wat
ruimte, wat lucht te geven, eene poging zoo natuurlijk bij alle ge
vangenen. En is de feitelijke toestand wel anders als die van een
gevangene? Men kan niet vóór- en niet achteruit.
De generaal Bugeaud was een bepaald tegenstander van alle stelsels
welke onder de rubriek beperkte occupatie gebracht konden worden.
Den 15 Jan. 1840 verklaarde hij het openlijk op de tribune van
de Kamer der afgevaardigden
„Je dis que l'occupation restreinte est line chimère et une chimère
„dangereuse. Tant que vous resterez dans votre petite zone, vous
,n attaquerez pas votre adversaire au coeur. Lors même que vous
„étendriez un peu cette zone, l'ennemi aurait plus d'espace qu'il ne
„lui faut pour subsister."
Volgens deze opinie van generaal Bugeaud zou dus, wat-Atjeh
aangaat, de uitbreiding van den postenkring af te keuren zijn. Men
zou dan kunnen vragen wat generaal Bugeaud instede van de be
perkte occupatie als het doelmatigst oordeelde. En op die vraag
geeft hij in dezelfde redevoering nog het antwoord
„Messieurs, il ne reste que trois partis a prendre: Vabandon, Voc
cupation maritime et la conquête absolue
Daarna gaat hij er toe over om die drie zaken afzonderlijk in
behandeling te nemen.
Het geheel verlaten van Algiers!
Hoevele moeders verlangden vurig hunne zonen terug te zien.
Hoevele soldaten verlangden niet terug naar het eenige Frankrijk.
Gaarne wilden ze nog veel malen ten oorlog, maar op de noordkust
van Afrika was geen oorlog. Men had daar met geen gewapende
tegenpartij te doen, welke geacht kon worden gelijk te staan met
een geregeld leger van eene beschaafde natie. Keen, men had daar
te doen met dieven en struikroovers en met een land zoo dor als
ooit een land zijn kon. Iedereen verlangde terug te keeren. En in
