562
Ten 65 uur vertrokken de eerste troepen van Kota Radja, en ten
10 uur, dus in 3^ uur tijds, waren alle troepen en om 10^ uur ook
alle goederen ingescheept.
Het eskader bestaande uit Z. M. stoomschepen Bromo, Banka en
Palembang, benevens den particulieren stoomer Devonhurst, verliet om
11 uur de reede van Oleh-leh.
"Wij hopen door de beschrijving van de voorbereiding en uitrusting
van de expeditie naar Tenom, welke beide 0. i. niets te wenschen
overlieten, een denkbeeld te hebben gegeven van de moeilijkheden,
waarvoor men zich geplaatst ziet, wanneer in Indië eene expeditie
moet worden ondernomen naar streken, waarvan uit een militair
oogpunt slechts weinig bekend is, en van den omvang der werkzaam
heden, aan hare uitrusting verbonden.
Zijn deze laatsten reeds vele bij eene geringe sterkte der expedi-
tionnaire macht, van hoeveel meerdere uitgebreidheid worden zij dan
niet, wanneer voor de bereiking van het doel eene grootere troepen
macht noodig is.
De ontwikkelingsgeschiedenis der kaart van Tenom toont aan, langs
welken weg en door welke middelen men beproeven kan eenige
gegevens te verzamelen omtrent de streek, waar geageerd zal worden,
doch leert ook tevens hoeveel vragen nog onopgelost blijven, hoeveel
onzekerheid aangaande de gesteldheid van het terrein blijft bestaan.
En niettegenstaande die weinige kennis, is de expeditie-commandant
tot handelen verplicht. Hoe licht kan onder zoodanige omstandigheden
worden misgetast, en ter bereiking van het doel een weg worden
ingeslagen, die bij meerdere bekendheid met het terrein niet moest
zijn gevolgd.
Hoe licht is bij die onbekendheid met het terrein het mislukken
eener expeditie mogelijk.
Geenszins mag zulks in alle gevallen leiden, tot het uitspreken van
een afkeurend oordeel over de handelingen van den expeditie-com
mandant. En toch ziet men dit gebeuren. Wij schrijven zulks
daaraan toe, dat men zich in die gevallen niet voldoende voor den
geest stelt, wat van de landstreek bekend was op het oogeublik dat