593
Tot die klasse behoort de oorlog door de Franschen in Algerië gevoerd.
De mohammedaansche volken hebben onderling in hunne levens
wijze, in hunne gebruiken en levensbeschouwing, in hunne wereld
opvatting, eene groote overeenkomst.
Bij hunne oorlogen tegen christenvolken staan ze op ééne lijn.
Onverzoenlijk en haatdragend als zij zijn, komen zij in geene schikkin
gen en leggen zich slechts neer, wanneer het buiten kijf is, dat ze met
eene overmachtige tegenpartij te doen hebben. Het heet dan, dat het
zoo voorbeschikt was. Doch alle mohammedaansche volken blijven
in den boezem de hoop voeden op eindelijke redding. Zich schikkende
in het onvermijdelijke, vinden zij hunne kracht in die hoop op uitkomst.
Daarin ligt het gevaar voor ons in Indië, voor alle koloniale mogend
heden, die mohammedaansche volken overheerschen. Daarin ligt ook
het belang om na te gaan, hoe andere koloniale mogendheden
handelen bij het voeren van oorlog tegen die volken, hoe deze
daarna worden gepacificeerd en geregeerd, en op welke wijze op
standen worden gedempt. Hierin ligt het veldhet uitgebreide
veld van studie voor Indische ambtenaren en officieren.
Tot de oorlogen hier bedoeldbehoort ook die welke door de Fran
schen in Algerië is gevoerd.
Maar er zijn nog andere redenen, waarom die oorlog in hooger aan
zien bij onze studie moest staan, dan tot dusver het geval was. Hebben wij
niet met zekere spanning de vorderingen van de civiele inmenging ge
volgd bij den Atjeh-oorlog? Het was dezelfde spanning, die de toe
schouwers van eene overstrooming aangrijpt. De spanning, die door
de angstige vraag hoe ver zal het water komen" veroorzaakt wordt.
Al weder kraakt een huis, al weder valt een boom en het water
klimt steeds hooger. Het is een groot gevaarte, dat langzaam stijgt
en zachtkens de menschen, die reeds meenden gered te zijn, van de
bovenste nokken der huizen tilt, en ze daarna doodkalm opslikt. Het
is de kolossus der civiele inmenging. Gelukkig leven wij thans in een
tijdvak, waarin het water zakkende is en aan al degenen die nog niet
verdronken zijn, de gelegenheid wordt hergeven om op roemvoller
wijze te sterven.
De studie vau den oorlog in Algerië geeft een gelijkvormig beeld
