598
moeielijkheden veel grooter zijn dan van welken oorlog ook.
De noordelijke oasen zijn door de Franschen veroverd. De meer
zuidelijk gelegene worden bewoond door de Touaregs, liet volk waar
van Graffarel zegt: rmême a Vheure actuelle, ils ne sont pas tous
domptés
Die schrijver gaf een kaart van Algerië in het licht, waarop geen
zuidelijke grens voorkomt. Een zuidelijke grens heefc Algerië dan
ook niet.
„La superficie actuelle de l'Algérie peut être évaluée a soixante
millions d'hectares, représentant un peu plus de la surface de la
Francemais, comrrie ses limites ne sont pas fixes dans la direction
du sud, elle peut, d'un jour a l'autre, et suivant les événements
politiques, s'étendre considérablement." Het is altijd de getuige van
onzen patriot die spreekt.
Die événements politiqueskunnen nieuwe expeditiëu zijn. De patriot
zal dan uitroepen: „in 18.. alweder een nieuwe opstand.'''
Maar wij moeten goed onderscheiden, wij, die veel langer dan de
Franschen, koloniën hebben, moeten immers zeiven jaar op jaar op
standen dempen en expeditiën ondernemen.
Het is het gewone gevolg van overheersching van weinig beschaafde
mohammedaansche volken.
En zoo moeten we ook de krijgsverrichtingen in Algerië voor een
groot deel beschouwen.
Nu eens is het een opstand in Orandan weder eeue expeditie
naar Kabylieof een tocht in de woestijn, kortom partieele onder
nemingen die het gevolg zijn van partieele insurreetiën. Voor een groot
deel, hebben wij gezegd, omdat moet worden toegestemd, dat onder het
tweede keizerrijk gevochten is pour la gloire en toen veel in de war
is gebracht.
In dit opzicht verdient die oorlog, uit een politiek-militair oogpunt
beschouwd, te worden afgekeurd, evenzeer als die, gevoerd gedurende
de eerste tien jaren 183040, waarin eene mislukte proeve van eene
beperkte occupatie is geleverd, waardoor bovendien aan de Arabische
partij de gelegenheid werd gegeven, zich te vormen tot een machtigen
kolossus onder aanvoering van Abd-el-Kader, welke kolossus later
de Franschen noodzaakte, om aan den oorlog zulke groote proportiën
