634
gemak die gangen zal kunnen aannemen en geruimen tijd volhouden.
Bij de vroegere 90m. en 8°m. veld batterijen bedroeg dit gewicht, bij
opgezeten bediening, niet onbelangrijk meer, n. 1. bij de eersten:
1173 -(-3X 50 6X 75 1773
en bij de laatsten
1134 3 X 50 6 X 75 1734.
of 289 a 295 Kg. per paard, zonder dat men er ooit over heeft
hooren klagendat daardoor van de krachten der paarden te veel
werd gevergd. (1)
Vooropstellend dus dat de bespanning zonder bezwaar nog minstens
een 50 Kg. per paard meer kan voortbewegen en zelfs desnoods nog
de geheele bediening zoude kunnen vervoerenblijft de vraag hoe dat
vervoer op de meest voordeelige wijze kan worden geregeld.
In de Europeesche legers zien wij vier verschillende wijzen voor
dat vervoer gebezigd, die meestal gecombineerd worden aangewend.
Men plaatst nl. de bediening:
op de vandehandsche paarden,
op de voorwagens der stukken
op de affuiten,
op de caissons
terwijl bij sommigen de korporaal afzonderlijk bereden wordt gemaakt.
Het vervoer der kanonniers op de vandehandsche paarden kan
in Indië buiten beschouwing blijven. Zijn reeds in 't algemeen Eu
ropeanen als berijders voor Indische paarden vrij zwaar, in eene be
spanning, waar het paard bovendien trekt, zou dit nadeel nog veel
sterker uitkomen. De Inlandsche [meestal Javaansche] stukrijder
zou zich door een naast hem rijdend Europeaan zeer zeker belem
merd gevoelen in het juist besturen van zijn span, terwijl bovendien
de omstandigheid dat alle kanonniers in het paardrijden geoefend
zouden moeten worden eene lastige vermeerdering van oefening zoude
eischen.
De voorwagens der stukken zijn voor het vervoer der kanonniers
(1) Een paard kan 5 a 7 maal zooveel trekken als het draagt. Een Indisch ar-
tilleriepaard dat een Inlandsch ruiter die met bepakking, harnachement, enz. zeker
50 Kg. weegt, met gemak in alle gangen draagt, zal dus een treklast van 250 a 350
Kg. met hetzelfde gemak voortbewegen.
