284
vijandig gezinden-naar liet Sultanaat af te weren. In naam konden wij ons
onder de gegeven omstandigheden tot souverein verklaren, het aan tijd en
omstandigheden overlatende, om feitelijk het bestuur op ons te nemen.
Natuurlijk dat is ook uit andere onstandigheden duidelijk dacht de
generaal er niet aan, dadelijk en feitelijk te besturen".
Ik keur de handeling des generaals alzoo geenszins af; en wanneer
ik haar niettemin betreur „in het licht der latere gebeurtenissen", of
haar „van achteren gezien" een fout noem, dan zeg ik dat geenszins
uit voorzichtigheid, of uit zucht om een slag om den arm te houden,
zooals U dat uitdrukt, maar eenvoudig omdat de billijkheid die bijvoe
gingen eischt.
Ik meende voldoende te hebben aangetoond dat men den generaal Yan
Swieten geen verwijt mocht maken van zijne proclamatie, al bleek die
later verkeerd geweest te zijn, dan dat het noodig zou zijn de
Heerendie 11a mij in het Indisch Genootschap het woord voerden
daarop nader te wijzen. De verslagen werden immers gedrukt, en ieder
lezer kon zich dan zelf een oordeel vormenIk houd niet van langge
rekte debatten.
Wanneer Gij het „vreemd" noemt, dat andere mijne woorden niet juist
hebben wedergegeven, dan kan ik U slechts de verzekering geven dat ik
mijne voordracht denzelfden avond der vergadering voor de drukpers heb
afgestaan en haar slechts in drukproef heb teruggezien. In die druk-
proevende redacteur van De Indische Gids en de secretaris van het
Indisch genootschap zouden het kunnen getuigen heb ik niet de minste
verandering gemaakt. Ik heb precies hetzelfde gezegd wat in het ver
slag staat.
Eene andere zaak, die U aanleiding geeft om mij te bestrijden, is
mijne beoordeeling van den generaal Pel. Toch blijf ik deze voor juist
houden, en ik behoef er mij niet toe te bepalen, om te zeggen: „ik
weet dat het zoo is". De heer W. C. Nieuwenhuijzen, die de geheele
2>- expeditie bijwoonde en veel met Pel in aanraking kwam, schreef,
als redacteur van het Indisch Militair Tijdschrift (jaargang 1881, I,
blz. 459noot) zeer stellig
„De generaal Pel heeft nooit de inzichten van den generaal Yan Swie
ten gedeeldReeds vóór 26 April 1874 kon men het verschil
van inzichten uit den mond van kolonel Pel hooren"Wanneer de
heer Nieuwenhuijzen dat zegt, kan men er op vertrouwen; zijne mede-
deeling is mij trouwens van verschillende zijden bevestigd.
