360
Zamoun, een voornaam Kabylenhoofd, niet hadden afgeslagen, en diens
raad om niet naar Blidah op te rukken niet hadden verworpen dat zij de
discipline beter hadden gehandhaafd en belet, dat de officieren na de
capitulatie, wel niet zooals werd verteld, den schat van de Casba
roofden, maar toch ongeregeldheden pleegden, die noch verhinderd,
noch gestraft werdendat zij ik wees er reeds op in een vorig opstel
de bevolking van Blidah niet hadden uitgemoord, of helpen uitmoor
den, zooals zij haar zeven dagen te voren op den 19en November 1830
hadden helpen plunderen, en daardoor den inboorlingen niet de ge
dachte aan wraak was ingeboezemd; dat, nadat Oran voor de 2» maal
door den Beij Hassan was afgestaan, geen vreemdeling, de broeder
van den Beij van Tunis, niet alleen met het Gouvernement dier pro
vincie, maar ook met dat van de provincie Oran was belast; dat de
generaal Boyer zich te Oran niet aan zulke wreedheden had schuldig
gemaakt, dat zelfs Savary (de hertog van Rovigo), niettegenstaande
deze zijne kracht zocht in hard, maar niet in rechtvaardig straffen,
zijne afkeuring moest te kennen gevendatmaar genoeg, de fouten
die hebben geleid tot het bezetten der zeer uitgebreide beperkte
stelling, die de Franschen toen Bugeaud als gouverneur in Algérië
optrad, innamen, waren legio, veel meer zelfs dan die welke wij ooit
te Atjeh hebben gemaakt, en het gevolg is daar, evenals te Atjeh
geweest, een oorlog a outrance, die Frankrijk kon voeren, hoe onzedelijk
hij ook was, maar die onze krachten te boven gaat.
In Algérië is even stelselloos gehandeld als te Atjeh, zegt X.
Eene vraag. Is de overeenkomst wel zoo groot als hij meent?
Vergeet hij niet, dat wij te Atjeh niet kwamen zonder stelsel? Dat
dit bij de le expeditie was, den Sultan te dwingen tot het erkennen
onzer suzereiniteit, terwijl van eene vestiging of bezetting voorals
nog geene sprake mocht zijn. Dat bij de 2e expeditie, na den val
van den kraton, het te volgen stelsel even duidelijk werd omschreven,
en dat er derhalve, wat betreft Atjeh, geene sprake kan zijn van
algemeene stelselloosheid, maar wel van afwijking van het eens aan
genomen stelsel na het vertrek der 2e expeditie.
Helaashad men dat stelsel maar niet verlaten om plaats te ma
ken voor de stelselloosheid der Pranschen na de verovering van
Algiers, d. w. z. tot het op de been brengen van eeue troepenmacht
