466
[volgens Fransche opgave] 50 dooden, waaronder 2 officieren, en
20 geblesseerden, slechts door de koelbloedigheid van den luitnt.
Delcroix der topographische opname gered. De generaal Colomeu
en de kolonel Négrier beproefden met hunne colonnes den vijand
voor dit laatste feit te straffen. Of zij geslaagd zijn, is mij on
bekend. Alleen weet ik, dat Maurice Wahl in 1882 zeide, dat
de weinig gevaarlijke, maar vreeselijk vermoeiende veldtocht van
den vorigen zomer in zijne gevolgen zeer onvruchtbaar was geweest,
omdat men wel eenige palmboomen had omgehouwen, en koubba's
van Marabouts vernield, maar de vijand zich steeds aan de vervol
ging had onttrokken, gereed om op nieuw te verschijnen wanneer het
oogenblik hem gunstig zoude voorkomen."Wat zoude in 1881 ge
beurd zijn, wanneer het leger van Algérië weer, zooals in 1871,
in het moederland had moeten strijdenin plaats van met versche
troepen in Tunis bezig te zijn, en onmiddellijk na het uitbreken van
den opstand versterking uit Frankrijk te ontvangen.
X. die er den I. P. eene grief van maakt, dat hij gezegd heeft,
dat eene vergelijking tusschen de verovering van Algérië en Atjeh
onmogelijk is, ontwijkt eene dergelijke vergelijking, waar hij maai
eenigszins kan, en op eene in het oog vallende wijze, waarschijnlijk
bevroedende, dat zij niet in zijne kraam (het woord is van hem)
te pas komt. Hij geeft hoog op van de voorspoedige wijze waarop
de kuststreek, welke Teil genoemd wordt, door de Fransche, Spaan-
sche en andere kolonisten wordt geëxploiteerdvan de vele werken,
die de Franschen in dit gedeelte van Algérië hebben aangelegdvan
de spoorwegen en de telegraphische verbindingen die er te vinden
zijn, van de kunstwerken van allerlei aard, bruggen, waterreservoirs,
waterleidingen enz. die zijn daargesteld ja zelfs van den geur van
citroen en oranjebloesems, die U daar tegenwaait. Maar hij ver
geet daarbij te voegen, dat dit alles, veel, zeer veel opofferingen
heeft gekost, om zich daarna af te vragen of wij, Atjeh eenmaal
veroverd zooals hij dat wil doen, daar 't zelfde zouden kunnen daar-
stellen. Wil hij, terwijl elders in den Indischen archipel tal van
eilanden, alleen wachten op Europeesch kapitaal, om, zonder dat het
voeren van een uitputtenden oorlog noodig is, of de bevolking, ten
koste van naar verhouding niet minder bloed en geld dan Algérië
