591
Maar zeggen, is nog niet doen. Er wordt zoo veel gezegd waar
de bakker geen brood op geeft. Daarom zou ik het niet kwaad hebben
gevonden, dat gij door schrifturen gestaafd hadt, dat Pel reeds dade
lijk na het vertrek van den generaal Yan Swieten deed blijken,
dat hij t met diens wijze van zien volstrekt niet eens was. Mij is
van zeer bevoegde zijde verzekerd, dat dit zelfs maanden later in
Pel's officieele correspondentie niet doorstraalt. Ook uit uwe be
schrijving van den Atjeh-oorlog blijkt niet dat dit het geval was.
Immers lees ik op bladz. 74 en 75 van het 2e deel, dat de bevel
hebber op den 10 November 1874 versterking zijner troepen vroeg
om de operatiën voort te zetten, die nog noodig waren voor het doel
door den generaal Yan Swieten aangegeven. Dat wijst dunkt mij
nog altijd, op instemming met diens plannen. Wat stond in de mis
sives van den kolonel Pel dd. 20 Juli en 13 Augustus 1874, waarin,
volgens het Koloniaal verslag van 1875, werd verklaard, dat de
veiligheid der emigranten in de landstreek waardoor de communica
tie tusschen Kotta Radja en de zee plaats vondvolkomen verze
kerd was?
Ik noemde daar straks de dagteekening van den 10en November
1874. Drie dagen later het blijkt uit den brief van Pel dd. 30
April 1875,nam de Regeering haar besluit van den 13en Novem
ber 1874, La. P. 4. Geheim, waarbij Pel afschriften ontving van
de missive van den Minister van Koloniën dd. 26 September te
voren, Kabinet La. 277 No. 140, en van hef daarbij in afschrift
overgelegde rapport aan den Koning van den 23en dier maand, Ka
binet Lett". S. 26 met last" (ik cursiveer) zich naar de daarin
voorkomende beschouwingen van den Minister (Yan Goltstein) te
gedragen, tevens met aanbeveling om eenige in bedoeld rapport
voorkomende wenken eventueel te behartigenzonder deze daarom
als bepaalde bevelen te beschouwenhet geven van welke laatste
toen nog ondoenlijk werd geacht. Welke waren die beschouwingen
waarnaar Pel gelast werd zich te gedragen, en welke waren de
wenkenwelke hem eventueel ter behartiging werden aanbevolen
Kunnen zij ook invloed hebben uitgeoefend op de gedragslijn van
den Kolonel? Zeker is het, dat door genoemd Regeerings-Besluit
wordt gestaafd, dat de heer Yan Goltstein zich vergiste, toen hij
