596
tegen het stelsel van agressieverovering en direct bestuur van
geheel Atjeh-proper verklaarde, dan zelfs de generaal Yan Swieten
gedaan had.
Of is het onjuist dat Pel, na zijne meeuing omtrent het bezetten
der kuststreek te hebben medegedeeldzijne verwachting uitdrukt,
dat daardoor het Atjehsche volk buiten af zijne beteekenis zoude
verliezen en gereduceerd worden tot eene verzameling van binnenland-
sche negorijen clie wanneer zij niet verder door ons bedreigd worden (ik
cursiveer), na misschien eenige vergeefsche pogingen, zich zouden moe
ten schikken in het overmijdelijke enafgaande op hetgeen wij van
het volkskarakter wisten hoogst waarschijnlijk, na een meer of min
der tijdsverloop, weder gewapend tegenover elkander zouden staan?
Is het onjuist dat Pel wees op de taktiek der later zoo invloedrijke
Maleisehe vorsten op Sumatra en Borneo, die begonnen met een
betrekkelijk kleine macht eene positie .aan de kusten, liefst aan de
uitmonding der voorname rivieren (ik cursiveer) in te nemen, en die
zoodanig te versterken, dat hunne talrijke vijanden in het binnenland
niet in staat waren hen te verdrijven, terwijl zijeenmaal zoo ver
zijndeden loop der zaken geduldig konden afwachten en geene reden
hadden om verder offensief te werk te gaan (ik cursiveer al weder)?
Is het onwaar, dat Pel meende, dat wij, behoudens eenige wijziging
in de uitvoering, de taktiek der vroegere Maleisehe vorsten met vrucht
konden toepassen, ja zelfs geneigd was verder te gaan en te beweren
„dat op die wijs het netelige Atjehsche vraagstuk het best zou zijn
opgelostomdat wij ons doel zouden bereiken op de minst kostbare
„manier?" (ik cursiveer nogmaals).
Werd door Pel, nadat hij had beloofd gegevens te zullen leveren,
waaruit de sterkte van het bezettingskorps na de uitvoering van
bovenstaand plan kon worden beoordeeld, niet verklaard, dat het hem
niet doenlijk was, aan te geven welke plaatsen door ons zouden
moeten bezet worden, ingeval de XXY en XXYI Moekims vrijwillig
of gedwongen in onderwerping kwamen, en die landstreken door ons
onder direct beheer moesten worden genomen, maar dat zeer zeker
dan ons bezettingskorps veel grooter zou moeten zijn (dan bij de
uitvoering van bovenstaand plan), nog niet eens gesproken van de
XXII Moekims.
