816
Bene andere omstandigheid, evenzoo van de zijde des waarnemers,
die van niet minder invloed is op de schatting, is de gemoedsgesteld
heid van den waarnemer.
Het spijt ons niet meer in het bezit te zijn der aanteekeningen,
die we omtrent schattingen te Arjeh gedaan, in der tijd maakten.
Het gebeurde dat wij op verschillende dagen van een zelfde stand
plaats schoten waarnamen, die blijkbaar van hetzelfde punt vielen,
doch welke schattingen evenzeer onderling verschilden als met den
waren afstand, dien wij later in de gelegenheid waren op te nemen,
ïe velde en in het garnizoen beide, waren wij in de gelegenheid bij
onderscheidene individuen de schattingen te controleeren, en zijn
daardoor tot onbevredigende resultaten gekomen. Opmerkelijk ver-
van de waarheid waren dikwijls de schattingen, die we in de werke
lijkheid controleerden.
Meestal waren zij te kort.
Aanvankelijk wekte dit onze verwondering. De omstandigheden
toch, waaronder de schattingen plaats vinden, waren van dien aard,
dat deze niet met de gewone kalmte werden verricht. Bij een min
der kalm draaien van het instrument wordt de inertie van het drij-
vertje spoediger overwonnen en het bereikt een lager punt. De schat
tingen moesten dus te ver zijn. Hu bevonden wij het tegendeel en
trachtten dit hierdoor te verklaren, dat de schok, waarmee het instru
ment wordt omgedraaid, wel vroeger het drijvertje aan het dalen brengt,
maar daaraan tevens een beweging mededeelt, die de veerkracht der
benzine onder het drijvertje meer dan gewoonlijk opwekt, waardoor
het dalen wordt tegengewerkt.
Hoe het zij, de uitkomsten deden ons besluiten, dat vooral ook de
gemoedsgesteldheid van den waarnemer van geen geringen invloed
is op de schattingen.
Ten slotte bezwaren, die meer nog dan de genoemde afdoende zijn
en reeds vroeger in dit tijdschrift werden besproken:
1°. dat de schattingen alleen kunnen geschieden als er van de zij
de des vijands slechts enkele schoten vallen, zoodra het vuur he
viger wordt, zijn de schoten niet meer te onderscheiden en is het
instrument niet meer te gebruiken;
2°. dat de schatting niet juist kan geschieden als de vijand in de
