878
„der troepen steeds gewekt worden door die der aanvoerders, en
„dat beiden elkander steunen. Zulk een gewicht kunnen de zedelijke
„eigenschappen der aanvoerders verkrijgen, dat men zelfs aan mag
„nemeneen gevecht is slechts dan werkelijk verloren, wanneer deze
„de kansen voor eene overwinning opgeven. Even als besluitvaardig-
„heid, koelbloedigheid en eene rustige wijze om bevelen te geven
„zich op onderaanvoerders en minderen overplanten, zoo gaan door
„gejaagdheid, weifeling en moedeloosheid de betere eigenschappen
„der troepen verloren. JSTergens worden de karakters zoozeer op de
„proef gesteld als in het ongeluk. Mannen van geestkracht kunnen
„door hun handelen gedurende de krisis van het gevecht de weifelen-
„de troepen niet alleen tot staan brengen, maar zelfs nog ter over
winning leiden. Zoozeer werkt het voorbeeld en het zich krachtig
„doen gelden van den persoon des aanvoerders, dat hij zelfs de neder-
„laag in een overwinning kan doen overgaan, en na eene nederlaag
„misschien de vlucht verhinderen en een geregelden terugtocht
„mogelijk maken." (1)
De uitslag en de gevolgen van de uitvoering van het stoute besluit
om de colonne den 19den Jan uit een moeielijken toestand te verlos
sen door den vijand aan te vallen hebben ook hier weer bewezen
dat Clausewitz gelijk heeft, waar hij in zijn onderricht aan den
kroonprins van Pruissen zegt
„Bei allen Operationen welche Sie in einem bestimmten Falie wah-
„len, bei allen Maszregeln die Sie ergreifen, bleibt Ihnen immer die
„Wahl zwischen der kühnsten und der vorsichtigsten.
„Einige Leuten meinen, die Theorie riethe immer zum vorsich
tigsten, das ist falschwenn die Theorie etwas rath, so liegt es
„in der Natur des Krieges dasz sie das entscheidendste, also das
„kiihnste rathen wurdeaber die Theorie überlaszt es hier den Feld-
„herrn nach dem Maasstabe seines eigenen Muthes, seines Unterneh-
„mungsgeistes, seines Selbstvertrauens zu wahlen.
„Wahlen Sie also nach dem Maasze dieser inneren Kraft, aber
„vergessen Sie nicht dasz hein Feldherr c/rosz geworden ist ohne
Kühnlieit
(1) Studiën over liet aanvoeren van gemengde troepen, op eigen ervaring geg'rond.
Naar het lioogduitsch van C. v. W.
