344
Bo eb oen, die met de kwaadwilligen heulde, te vernielen, moest
wegens de overmacht, waarmede die woning verdedigd werd, worden
opgegeven.
Bij de houding, door den radja van Tenom aangenomen, moesten
in de 2e helft van Januari 1883 een 12tal granaten door TI Ms oor
logsschip Atjeh in zijne kampongs worden geschoten.
Uit het boven medegedeelde blijkt, dat bij voortduring nog veel
inspanning van de marine werd geëischt. Deze bestond, bij den aan
vang van 1883, in de wateren van Atjeh uit de volgende schepen:
schroefstoomschepen le kl. Atjeli en Koningin Emma der Nederlan
den, schroefstoomschepen 4e kl. Palembang, Makassar, Padang, Beng-
Icoelen en Madoera, raderstoomschip 2e kl. Soerabajabenevens, van
de Gouvernements marine, de schroefstoomschepen Zeemeeuw en Valk,
het raderstoomschip Anjer en 4 gewapende booten.
Aan het einde van dit hoofdstuk moeten wij nog melding maken
van de veranderingen, welke het civiel en het militair bestuur in
Atjeh ondergingen. In Augustus 1882 werd de kolonel J. F. Haus,
wiens inzichten omtrent den voor Atjeh te volgen weg te zeer af
weken van die des Gouverneurs, zoodat, naar de meening der Regee
ring van hem geene krachtige medewerking tot de uitvoering van
's Gouverneurs denkbeelden konde worden verwacht, vervangen door
den kolonel C. Schilfer. Kort daarop, in December 1882, vroeg de
Gouverneur A. Pruijs van der Hoe v en ontslag uit's landsdienst
en werd de Heer P. F. Laging Tobias, resident van Palemban g,
tot zijn opvolger aangewezen. Het bestuur werd aan dezen ambte
naarden 16en Maart 1883 overgegeven door den Heer Pruijsvan der
Hoeven met eene rede, waaruit wij zijne inzichten in den stand
van zaken kunnen leeren kennen.
Deze redevoering luidt als volgt:
De eisch, erkenning van de souvereiniteit van Nederland, deed don oorlog met
A tj e li ontstaan.
De verdrijving en ondergang van het sultansbestuur legde ons de verplichting op,
den verlaten boedel te aanvaarden.
Het bewijs van overmacht was niet meer voldoende.
Het kwam er thans op aan, de taak te volvoeren van een Atjehsch bestuur samen
