427
„Ik heb gelezen, dat verleden jaar hoofden van den vijand op pieken
werden gesteld om den Atjehers te treffen in hun geloof. Is dat onzei
waardig?
„Men was in eene dessa gekomen, waaruit geschoten was, en de vier
eerste menschen, die men ontmoette, waarschijnlijk onschuldigen, werden
neergeschoten.
„Is dat eener Europeesche natie waardig Zal dat leiden tot het beoogde
einddoel: vreedzame onderwerping van de bevolking?
„Neen, de Kegeering late zich niet verlokken om weder oorlog buiten
onze enceinte te voeren; dat branden en tuchtigenbrengt ons geen
voetstap verder.
„"Wanneer, nadat er een of twee menschengeslachten over heen gegaan
zijn, de rust in Atjeh hersteld is, en aanvangende ten noorden van de
Témianrivier, waar klimaat en grond evengoed zijn als aan de oostkust
van Sumatra, de bevolking inziet, gelijk thans in midden Sumatra, dat
ons bestuur billijker en rechtvaardiger is dan het Inlandsehe en naar den
ploeg grijpt in plaats van naar den klewang en het geweer, dan kan in
de verre toekomst ook Atjeh nog eene voordeelige bezitting voor Neder
land zijn. In ieder geval moet de groote weg naar het verre oosten, de
ingang van Straat Malakka, de vuurtoren op Poeloe Bras, in Nederland-
sche handen blijven.
„Ik geloof, Mijnheer de Voorzitter, met uw collega van den overkant,
dat men vooreerst de Atjeh-zaak aan de geschiedschrijvers kan overlaten,
maar ik wil alleen den Minister van Koloniën zeggen, dat ik door het
geen ik dit jaar gezien heb, niet ben bekeerd tot de agressieve politiek
in Atjeh, en dat ik nu, gelijk in 1874, zeg: beperkte vestiginggeduld
en tvaakzaamheid."
De Heer Van de Putte stelt, dunkt ons, de quaestie niet geheel
zuiver. Hij bestrijdt agressie en oorlogvoeren buiten de linie, waar
in de andere kamer alleen van tijd tot tijd een uitval uit onze stel
ling, een „retour offensif", wordt verlangd.
Wij zullen de reeks beschouw ingen over het thans gevolgde stel
sel te Atjeh hier niet met onze eigene gaan vermeerderen. De ge
beurtenissen zelve zullen ons vermoedelijk binnen niet al te langen
tijd in staat stellen over het al of niet doelmatige daarvan een oor
deel te vellen. Wij geven hier slechts de opinie der ter zake ge
zaghebbende autoriteiten terug. Toch mogen wij ons de vrees niet
