608
Twee maanden later, in Februari 1875, doorleefde men den ergsten
choleratijd, toen in 17 dagen tijds niet minder dan 167 personen aan die
ziekte stierven.
Het moreel van den soldaat werd evenwel in die dagen krachtdadig
gesteund door het leveren van roemrijke gevechten.
Het innemen van Garouw, van Soerian, waar 73 lijken binnen de ben-
teng- gevonden werden, van Langkroek, van Lemboe, waar 60 gesneuvelde
Atjehers bleven liggen, van (van Longbatta zullen wij liever maar
niets zeggen) Lamara Olejlo, van Lohong, Gritjiel, Setoe en Lamteboe,
al die gevechten brachten eene weldadige afleiding onder de soldaten te
weeg, wier gemoedsgesteldheid door de groote sterfte in de hospitalen
van nature zeer gedrukt was.
Den 13™ Juni 1875 vertrok de inmiddels tot generaal bevorderde
kolonel Pel van Atjeh naar Batavia, ten einde eenige rust te nemen tot
herstel zijner geschokte gezondheid. Dit verlof duurde tot 8 November
van dat jaar, in welken tusschentijd de kolonel Wiggers van Kerchem
het bevelhebberschap waarnam.
Het is genoeg bekend, dat generaal Pel van zijn verlof te Batavia
gebruik maakte, om den Gouverneur-Generaal Yan Lansberge voor zijne
plannen te winnen, de aanvallende beweging op Atjeh onzerzijds met
alle kracht door te zetten.
Die offensieve beweging, meer bekend onder den naam van den zeventig-
daagschen tocht van Pel, begon den 26™ December 1875 en gold de verove
ring der IY, VI en IX Moekims en van het deel van Groot-Atjeh langs
de kust, gemeten van af de Kroeng Raba tot aan de Kroeng Raja.
De voornaamste gevechten, die geleverd werden om dit plan te verwe
zenlijken, zijn: bij Djempit (29 December 1875), Pakan Badak (31 Decem
ber), Blang Kala (16 Januari 1876), Boekit Daroe (28 Januari), Oeleh-
soesoe (31 Januari), Lamkoenjit (2 Februari), Atoeh en Biloel (3 Februari),
Pinang (13 Februari), Meroe (14 Februari), Lampermej (14 Februari), Tja-
poetoe (15 Februari), Oleh-Karang (22 Februari), Tonga (24 Februari), Silang
en Kwala Gighen (26 Februari 1876).
De generaal Pel overleefde echter niet het einde van den ganschen,
roemrijken veldtocht, dewijl hij in den avond van den 24sten Februari, te
Tonga, plotseling aan eene slagaderbreuk het leger ontviel, een verlies,
dat maar al te zwaar zou worden gevoeld.
Mocht ook al in lateren tijd de onverbiddelijke critiek in den generaal
Pel hebben moeten afkeuren, dat hij verkeerd deed de onder zijne bevelen
dienende troepenmacht voor een te groot deel in tal van bentengs op te
