63
regeling is echter in die militaire gevangenissen geheel anders dan
bij genoemde strafkorpsen, zooals uit de betrekkelijke reglementen
voldoende blijkt. De arbeid, dien de gevangenen moeten verrichten,
wijkt geheel af van den dienst der gestraften te Klatten en Ngawi.
De aard van den arbeid in de militaire gevangenissen kweekt den
tegenzin aan den militairen dienst niet aan, zooals de soort van dienst
bij de strafdetackementen dit wel doet; bier wordt die tegenzin steeds
levendig gehouden. In eene gevangenis zal de onwillige soldaat
evenzeer in bedwang worden gehouden als bij een strafdetachemeut,
maar dat hij gedurende zijn verblijf bij een strafkorps tot inkeer zal
komen, zooals in eene gevangenis geene zeldzaamheid is, geloof ik
niet; hier is hij meer in een toestand van isolement dan daar. De
gelegenheid, om diefstal te plegen of zich aan insubordinatie schuldig
te maken, doet zich, dunkt mij, in eene militaire gevangenis, juist
door hare meer eigenaardige organisatie en dienstregeling, minder
voor dan bij een strafdetackement. Is deze meening juist, dan heeft
men door den dienstweigeraar dadelijk met militaire detentie te
straffen, reeds véél op hem gewonnener is namelijk een kans meer,
om hem, ook in zijn eigen belang, voor het leger te behouden. Komt
hij gedurende zijne detentie tot kalmte - hetgeen bij een strafdeta-
chement wel zelden het geval zal zijn, door de zenuwachtige spanning
en vrees voor straf, waarin hij aanhoudend verkeert leert hij gedurende
zijne gevangenschap den plicht der berusting, dan zal hij, met betere
gedachten bezield wordende, ten slotte zich kunnen verzoenen met
het denkbeeld, zijne vrijheid terug te krijgen met de verplichting,
weder in het leger terug te keeren, maar tevens met de zekerheid,
dat hij dit niet op eene onteerende wijze behoeft te verlaten, wanneer
hij aan zijne militaire verplichtingen heeft voldaan; terwijl hij die
vrijheid in eene gevangenis zeker niet lager zal schatten dan bij
een strafdetachement.
De statistiek heeft wellicht reeds aangetoond, dat het aantal ge
vallen van insubordinatie en diefstal der vroeger tot detentie ver
oordeelde dienstweigeraars in de militaire gevangenissen juist om die
reden véél geringer was dan onder de latere gestraften voor dienst
weigering bij de detachementen te Klatten en Ngawi. Belangwekkend
zoude het zijn, de verhouding te leeren kennen van het jaarlijks bij
