tamelijk overbodig en kan het ongelezen blijvenmaar er bestaar
grond, om te betwijfelen, of men wel overal aan deze aangelegenheid
gedacht heeft; voor die plaatsen, waar zulks het geval is, kunnen
mijne beschouwingen misschien van eenig nur zijn.
Wel heeft Z. M. de Koning onlangs in de troonrede den volke
verkondigd, dat onze verhouding met de andere mogendheden vrien-
schappelijk is, maar toch is de toekomst in mijne oogen ver van verzekerd.
Evengoed als Engelands houding den Radja van Tenom heeft
gestijfd in zijn verzet tegen het door hem indertijd erkende gezag,
evengoed kan de houding van dat rijk elders in den archipel analoge
gevolgen hebben.
Evenzeer als de bevolking in de Straits onzen vijand in Atjeh
steunt, zou zij dat elders kunnen doen.
Doch niet alleen van de zijde va.n Engeland dreigt gevaar. De
groote Europeesche mogendheden schijnen in den tegenwoordigen
tijd door een soort kolonisatie-koorts te zijn aangetast, waarschijnlijk
een gevolg van het streven, om aan de spanning in eigen boezem
een uitweg te geven naar buiten.
Het. wordt meer dan tijd dat allen, die zich nog Nederlander
voelen, met. argusoogen de gebeurtenissen volgen, die om ons heen en
in eigen boezem plaats grijpen, en dat iedereen wete, wat zijn plicht
is, wanneer het kritieke moment nadert.
Dat ik mijne denkbeelden omtrent de verdediging van het Gouver
nement Celebes tegen een Europeeschen vijand hier niet ter sprake
breng, heeft verschillende oorzaken.
Vooreerst zijn de door mij voorgestelde maatregelen van zuivel
localen aard. en dus elders niet toepasselijk. En ten andere zijn
mijne denkbeelden over de verdediging van de koloniën of van ge
deelten daarvan tegen een Europeeschen vijand in lijnrechten strijd
met die, welke, voor zoover mij bekend, daaromtrent officieel zijn
aangenomen en vrij algemeen gedeeld worden.
Officieel toch zullen de koloniën in het binnenland verdedigd worden
en de strandplaatsen, zooals het heet. alleen tegen een coup de main.
Wat men hieronder eigenlijk verstaat, is mij niet recht duidelijk.
Ik heb geen gunstige verwachting van die verdediging in het bin
nenland; integendeel, naar mijne meening kan zulk eene verdediging
