551
De noodzakelijkheid om bij eene expeditie het transportwezen,
althans voor het eerste tijdvak der operatiën, als een gereed werktuig-
onmiddellijk beschikbaar te hebben, is dus wel afdoende gebleken.
De quaestie blijft slechts, in hoever het daartoe reeds in vredestijd
moet zijn georganiseerd.
Eene oplossing dier quaestie in algemeenen zin is meermalen be
proefd. Een uitvoerig opstel in de jaargangen 1881 en 1882 van dit
tijdschrift, getiteld„liet militair transportwezen te land in Indië"
geeft een overzicht van de verschillende, daartoe opvolgend voorge
stelde, soms zelfs ten deele uitgevoerde ontwerpen. Dat zij niet tot
geheele uitvoering kwamen, behoeft ons niet te verwonderen. Zij
waren meestal gebaseerd op de verdediging tegen een buitenlandschen
vijand en dus uit den aard der zaak op vrij groote schaal ingericht
en daardoor kostbaar; hoe meer bovendien, na de gebleken ondoel
matigheid der vesting Willem I, ons verdedigingsstelsel in de lucht
ging hangen, boe meer men daardoor eiken behoorlijken grondslag-
miste, waarop kon worden voortgebouwd. Thans, nu dat verdedigings
stelsel in de practijk blijkbaar geheel is losgelaten, zonder echter
door een ander te zijn vervangen, moet het dan ook als eene treurige
waarheid erkend worden, dat aan de organisatie van het transport
wezen, voor 't geval van een oorlog tegen een buitenlandschen vijand,
de beslissing omtrent veel gewichtiger zaken onvermijdelijk moet
voorafgaan, zoodat projecten voor eene dergelijke organisatie onder
de tegenwoordige omstandigheden weinig practisch nut zouden hebben.
Iets anders is het echter, om het transportwezen zoodanig j;e regelen,
dat ten minste bij eene gewone expeditie tegen een of ander gewest
in onzen archipel, op een behoorlijke werking van den treindienst
mag worden gerekend en het niet behoeft voor te komen, dat men
op goed geluk af wat transportmiddelen medegeeft, die men eerst
jaren later, na eene hoogst kostbare ondervinding gedurende den
oorlog zelf te hebben opgedaan, behoorlijk leert organiseeren. Dit
heeft tevens het groote voordeel dat men ervaringen opdoet, die een
maal eene volledige organisatie van den geheelen treindienst, ook
met het oog op een buitenlandschen vijand, gemakkelijk zullen maken,
Een groot bezwaar deed zich bij alle boven vermelde pogingen
steeds gevoelen. Het eenige middel, om een voldoend getal
