564
De studie van, en de zorg voor al deze aangelegenheden behoo-
ren tot de taak van den chef van het militair transportwezen.
De voorgestelde regeling behoeft niet in eensin haar geheel te
worden uitgevoerdzij eigent zich bijzonder voor eene proef, b. v.
met de oprichting van ééne compagnie te Batavia, gepaard met de
vervanging van de vrije koelies bij de garnizoenen van Weltevreden
en Meester-Cornelis door dwangarbeiders.
Uitgaven worden voor deze proef niet vereischt. De niet gebe
zigde koeliegelden in beide garnizoenen zijn meer dan voldoende om
ééne compagnie transporttrein met opzichtvoerend personeel gedu
rende een zekeren tijd, b. v. 6 maanden, te beproeven. Andere na-
deelen zijn aan de proef niet verbonden. Mislukt zij, waarvoor
naar mijn weten weinig reden bestaat, dan kan men haar elk
oogenblik stakener is niets mede verloren. Gelukt zij, dan
kan men naar verkiezing den maatregel in zijn geheel of geleidelijk,
compagnie voor compagnie, invoeren.
Blijkt eene compagnie dwangarbeiders voor de eene of andere
plaats te groot, om door het civiel bestuur op den duur te worden
aan het werk gehouden, dan kan men zich tot een of twee pelotons
bepalen. Het overige zal men wel over de andere standplaatsen der
treincompagnieën kunnen verdeelen op de drie hoofdplaatsen van Java
is zeker wel voor meer dan ééne treincompagnie van 300 dwang
arbeiders nuttig werk te vinden. Nog beter ware het een gedeelte
bij de korpsen te bezigen, om het koeliewerk, waarmede onder den
naam van corveeën, onze soldaten nog veel te veel worden bezwaard,
te verrichten.
Het oogenblik om thans eene regeling van het transportwezen te
beproeven is m. i. gunstig. Het geringe aantal dwangarbeiders,
dat in 't vervolg te Atjeh aanwezig zal zijn, stelt aan de aanvulling
aldaar geene noemenswaarde eischen meer, zoodat de duizenden, die
tot heden jaarlijk derwaarts werden gezonden, beschikbaar komen
en op Java en elders eene ruimte aan werkkrachten zullen veroor
zaken, welke in jaren niet is gekend.
Op deze wijze zouden dus 6 compagnieën transportkoelies, in het
