576
De herkenningsteekens zijn bij de beide Atjeh-expeditiën gebleken
ten eenenmale zonder nut te zijn geweest. Het gebrek aan verband, dat
tusschen de dwangarbeiders, zoowel onderliDg als met het kader,
bestond, is gebleken door die middelen in het minst niet te worden
verholpen.
Eene vaste organisatie in vredestijd en daardoor de gewoonte van
tucht en orde en de persoonlijke bekendheid van opzichters, mandoers
en dwangarbeiders met elkander, ziedaar alweder het eenige middel
om verwarring en wanorde te voorkomen. Zonder deze, de beide
genoemde expeditiën doen het ons zien, baten geene herkenningstee
kenen, hoe kwistig ook aangebracht; met haar, de oorlog na 1876
leert het ons even duidelijk, zijn zij volkomen overbodig. Slechts
een nummerpenning, zooals die waarvan de vrije geniewerklieden
waren voorzien, zou van nut kunnen zijn, als controle bij uitbetalingen,
bij herkenning van lijken, enz. en denzelfden dienst kunnen doen
als het stamboeknummer voor den soldaat. Zij mag dan echter ook
alleen als controle-middel worden beschouwdde constateering van
de identiteit van dwangarbeiders moet door het opzichtvoerend per
soneel kunnen geschieden.
Moet men aan eene onverwachts noodig geworden expeditie een
duizendtal koelies medegeven en is, zooals thans, geen georganiseerde
transporttrein djsponibel, dan moet men echter wel herkenningstee
kens aanwenden. Zonder organisatie en zonder herkenningsteekens
komt. er zeker van het transportwezen niet veel terecht. Men moet
dan echter een merkteeken bezigen, dat niet kan worden afgelegd,
dus geen merken op kleeren of losse lederen armbanden, maar b. v.,
zooals de intendant Hofstede reeds vóór de 2e Atjeh-expeditie in
overweging gaf, een ijzeren, om den arm sluitenden band, met daarin
geslagen nummer. Zulk een merk, waarvan de dwangarbeider zich
niet kan ontdoen, zoude ten minste eenig nut kunnen hebben.
Wat aangaat de onderscheidingsteekeuen voor de mandoers, deze
kunnen dezelfde blijven als thans voor hen gebruikelijk zijn, nl.
een armband, voorzien van de letter M. Dat zij zich hiervan zullen
ontdoen, behoeft natuurlijk niet gevreesd te wordenhun belang
verzet zich daartegen.
Betaling.
