567
van den oorlog getroffen werd. Dit langzaam en zeker voortdringen
onzer colonnes moet het vertrouwen in hunne aanvoerders geschokt
hebben, wien zij zulk een onbeperkte macht gegeven hadden om hen
tegen hunne vijanden te beschermen.
Yervolgens werden de krachten in het open veld gemeten, alwaar over
macht en moed overweldigd werden door krijgstucht en moderne wapenen.
Dit deed hen inzien dat de verwoesting, waaraan een gedeelte van
hun land had blootgestaan, ook wel eens het lot van het overig
deel kon worden.
In den aanvang van den oorlog hadden de Zoeloe's meermalen even
groote verliezen geleden als in den slag bij Ulundi, doch het moreel
effect veroorzaakt door het voortrukken onzer troepen, de verwoes
ting van het doorgetrokken gebied en de verbranding van de konings-
kraal ontbraken toen. Ginginhlovo en Kambula konden, hoe schit
terend de daar behaalde overwinningen ook wezen mochten, geen
einde maken aan den strijd op den morgen van Ulundi echter trokken
kleine afdeelingen zonder eenig gevaar het land door. Deze slag
besliste den-strijd.
Alvorens af te stappen van dit gedeelte van het onderwerp, wensch
ik nog de aandacht te vestigen op het volgende.
Men zal wellicht opmerken dat er te lang werd stilgestaan bij
den moreelen indruk, teweeggebracht door de verwoesting van de
verblijfplaats van den vorst, daar het zeer natuurlijk is dat dit grooten
invloed zoude uitoefenen op den verderen loop van den oorlog.
Dit moge zoo zijn, doch het is mij bekend dat de waarheid dezer
bewering vóór den slag bij Ulundi in het leger lang niet algemeen
beaamd werd. Yrij algemeen werd gedacht dat de koningskraal be
stond uit eene verzameling armzalige hutten zonder eenige waarde
voor de bevolking. De vernieling hiervan zoude slechts ten gevolge
hebben dat men elders, wellicht in een minder toegankelijk oord,
een nieuwe kraal bouwde en dat de Zoeloe's, als zij ons niet aan
vielen om het verbranden hunner woningen te voorkomeu, eveneens
zouden handelen om Ulundi te redden. Deze meening was zoo sterk
gevestigd dat Archibald Forbes (dagblad-correspondent) op denzelfden
dag, dat wij de Umvaloosi bereikten, een hooge weddingschap aan
ging dat er geen slag zoude geleverd worden.
