221
de eigendommen der ingezetenen zijn het doelwit der roofzuchtige
vijandelijke benden. Kunnen zij van de gelegenheid gebruik maken,
om ook de „Compagnie" te benadeelen, een slapenden schildwacht af
te maken of een geweer te stelen „tant mieux", maar dit is en blijft
voor hen slechts een bijkomend voordeel. Konden zij de nederzet
ting in brand stekenzij zouden dit zeker niet laten, maar let
wel: slechts als de gelegenheid bijzonder gunstig is, en in geen
geval zullen zij moeite en gevaren trotseeren, om zulk een gelegen
heid bepaald te zoeken of langen tijd op haar te wachten, want
hun hoofddoel is geheel iets anders.
Zij willen zich opnieuw approviandeeren en gelegenheid daartoe
bestaat op Poeloe Bras in ruime mate, want niettegenstaande dikwijls
het tegenovergestelde beweerd wordt, heb ik mij herhaaldelijk ervan
kunnen overtuigen, dat Poeloe Bras rijker en vruchtbaarder is, dan
men over het algemeen aanneemt. Op de tochten, die ik gemaakt
heb, vond ik op de Westkust van het eiland uitgestrekte sawahs
en ladangs, die blijkbaar een zeer goeden oogst opleverden, want de
rijstschuren waren tot boven toe met goede rijst en padi gevuld en de
oogst van het jaar stond nog rijp op het veld. Vooral munten in dit
opzicht uit de kampongs aan de Balken- en Zandbaai, verder Lam-
poojang en Oleh-Paja en de daartusschen gelegen strandkampongs.
In deze streken vindt men ook uitgestrekte klappertuinen, terwijl
groote hoeveelheden klappers, blijkbaar bestemd om naar GrootAtjeh
vervoerd te worden, en een aantal petroleum-blikken en martavanen,
gevuld met klapperolie, bewezen, dat die aanplantingen eene ruimen
oogst van vruchten afwierpen. Ook zijn de kampongs Lampoejang
en Oleh-Paja rijk aan sapi's, karbouwen, geiten, kippen, eenden
en gedroogde visch. Wel is waar is de Koord- en Oostkust
niet zoo rijk en vruchtbaar, doch ook hier overtreft de productie
de behoefte.
Naar mijne meening zijn het de genoemde producten, die hunne
aantrekkingskracht uitoefenen op de benden van Groot-Atjeh, hetzij
zij die dan bij wijze van oorlogscontributie in bezit nemen dan wel
daarvoor betalen, welk laatste ik echter betwijfel. Hoe het ook zijf
roovend of koopend het eiland doortrekkend, zijn zij dan de schrik dei-
bevolking en brengen bij die gelegenheid ook aan ons etablissement
