229
heeft men er immers voor kunnen instaan, dat de groote uitgaven,
verbonden aan het telkens zenden van expeditionnaire colonnes, doel
treffend werden aangewend. Ondanks die expeditiëir en ondanks
het vernieuwen en het verbeteren onzer versterkingen is immers thans
het doel nog in geenen deele bereikt. Moge men hieruit geleerd
hebben, dat het onmogelijk is alleen door middel van wapengeweld
op P. Bras vrede en rust te verkrijgen. Want dit zou eerst mo
gelijk zijn, wanneer geheel Atjeh ouderworpen was, maar zoolang
kan P. Bras niet wachten. Eon échec toch, op dit eiland geleden,
zoude ons zeer gevoelig kui nen treffen. De volkomen verzekering
van de veiligheid van den Willemstoren is een groot belang.
Ik geef toe, dat het een zeer groot succes zoude zijn, indien men
erin slaagde, eene groote bende, die naar bet eiland is overgestoken,
met eene colonne te bereiken en te vernietigen. Maar ieder, die
het eiland kent, zal mij toegeven, dat dit eene onmogelijkheid is.
Waar men dus met wapengeweld alleen het doel niet kan bereiken,
daar sla men een anderen weg in.
Schrijver dezes is lang op P. Bras geweest, heeft bijna alle kampongs
persoonlijk bezocht en is herhaaldelijk met de bevolking in aanra
king geweest. Zelfs heeft hij eene proet genomen met het opkoopen
van proviand. Daar de kampongbewoners niets dan visch en een
weinig gevogelte en vruchten naar de pasar bij de Lambalei-baai
brachten, werd hun gevraagd, waarom geen rijst, padi en klapperolie
werden aangevoerd. Zij gaven als reden op, dat daarvoor geen
koopers waren. „Goed" antwoordde ik „breng morgen een pikol rijst,
een pikol padi en een dozijn kippen". Den volgenden dag was meer
dan het dubbele op de pasar aanwezig en de lieden zeiden, dat ik
zooveel meer kon krijgen, als ik noodig had en dat zij, als hun
eigen voorraad op was, de artikelen op Oleh-Paja en Lampoejang
zouden gaan koopen. De bewoners van deze beide kampongs be
zoeken de pasar nl. zelden.
Om die reden heb ik de vrijheid gevonden het bovenstaande aan
de overweging van meer invloedrijke personen te onderwerpen.
U.
Dl. II, 1888.
15
