362 -
kunnen, wat de tegenpartij zal doen. Dit karakter dragen dikwijls
de manoeuvres in de nabijheid der garnizoenen, waar het terrein
slechts een zeer beperkt aantal onderstellingen toelaat. Maar in den
oorlog is alles andersdaar heeft men zich een plan gevormd, maar
men is alles zeker behalve zeker, of het uitvoerbaar zal blijken; daar weet
men weinig van 's vijands voornemens en vindt zich dus meermalen plot
seling geplaatst tegenover eene tegenpartij in opmarsch of in stelling;
daar heeft men het gevechtsterrein meestal nooit geziendaar moet
dan ook snel en beslist gehandeld worden en zijn de seconden ge
teld, die aan de commandanten zijn gelaten om te beslissen, welke
maatregelen zij zullen nemen. En zoo behoort het ook zooveel
mogelijk bij de manoeuvres te geschieden en is het ook geschied.
Dit alles werkt samen, om in den werkelijken oorlog het verloop
van een gevecht minder gekunsteld te maken, dan sommige theoretici
wel zouden wenschen, getuige dikwijls de uitgeoefende critiek over
oorlogshandelingen. En daarin schuilt juist een deel van het onbe
twistbaar nut van groote manoeuvres, dat dit kenmerk van de werke
lijkheid „de eenvoudigheid' van de inleiding en doorvoering van het
gevecht" bewaard blijft. Zelfs bij de uitvoering der eenvoudige ge-
vechtsdispositiën, blijft de gevechtsleiding voor de aanvoerders nog
eene zware taak. Het bewaren der tactische verbanden bij de snelle
ontwikkeling uit de marschcolonne of bij het brengen van noodzake
lijke wijzigingen in de opstelling; het aanwenden der krachten naar
verhouding tor het beoogde resultaat; het in de hand houden van
voldoende reservenhet onderkennen van 's vijands oogmerk en bij
dat alles: het niet ingrijpen in de mate van zelfstandigheid, die den
onderbevelhebbers moet worden gelaten dit alles is toch reeds moei
lijk genoeg.
Slechts het verslag der gehouden manoeuvres kan antwoord geven
op de vraag, in hoeverre in de verschillende omstandigheden door
ieder beter had kunnen gehandeld zijn. Natuurlijk zullen er fouten
begaan zijn en hot is leerzaam, die te kennen. Maar wij herhalen
het: in het algemeen gelooven wjj niet, dat de door ons gehouden
oefeningen uit een tactisch oogpunt achterstaan bij die, welke wij
van andere legers lazen.
