366
postendienst bij naoht zeer zelden beoefend. Ook de ontwikkeling
tot het gevecht, dikwijls onverwachts bij het stooten op den vjjand
en onder diens vuur, droeg voor de Infanterie het karakter van ernst.
Omdat men dikwijls weinig of niet voorbereid uit de marschcolonnes
tot de gevechtsformatie moest overgaan, liet die ontwikkeling wel eens
aan stelselmatigheid iets te wenschen over. Het tactisch verband
ging daardoor wel eens verloren en onderdeelen van verschillende
compagnieën en bataljons namen somtijds door elkander plaats in de
gcvechfslinie, maar juist dit was ook weer het beeld der werkelijk
heid en leverde als zoodanig eene uitstekende gelegenheid tot oefe
ning in de gevechtsleiding. Hij, die alleen geleerd heeft, stelselmatig
zijn exercitie-reglement toe te passen in omstandigheden, waarbij al
les geregeld is en niets aan het toeval wordt overgelaten, zal
zich dikwijls bedrogen vinden bij de uitoefening van het commando
over troepen, die door onverwachte gebeurtenissen of door de
uitwerking van 's vijandg vuur in abnormale omstandigheden ver
plaatst zijn.
De Cavalerie vond in het onbekende terrein, geaccidenteerd als het
was, eene uitstekende gelegenheid tot oefening in den verkennings-
en ordonnansen-dienst. .Zij kon telkens als 't ware voelen, in welke
mate het meer of minder goed verrichten van dien dienst van in
vloed was op het optreden der overige wapens. Bovendien had zij
ruimschoots gelegenheid, te toonen, dat zeer moeielijk terrein onze
ruiters niet afschrikt, en wekte zij dan ook daardoor meermalen de
bewondering der andere troepen op.
Ook de Artillerie overwon de grootste bezwaren van het terrein,
dikwijls tot verbazing van ons, die nog nimmer in de gelegenheid
waren, onze Artillerie in zulk moeielijk terrein te zien optreden. De
bergbatterij kon letterlijk overal komen en de veldbatterjj kwam meer
malen in stelling op punten, die men voor haar oubereikbaar meende.
Wij verklaren dan ook een geheel ander idee gekregen te hebben van
de beweegbaarheid onzer veld-artillerie, dan wij vóór de manoeuvres
hadden. Welk eene nuttige oefening boden deze oefeningen dan ook
voor de Artillerie uit het oogpunt van het kiezen en het bereiken
van stellingen, het schatten van afstanden, het oordeelkundig kiezen
van doelen, enz.
