234
met het oog op beri-beri is, voorzoover ik weet, nooit in Neder-
landsch-Indiö de proef genomen alleen regenwater als drinkwater te
gebruiken. Al moge nu, volgens een bekend schrijver over de ge
schiedenis der geneeskunde, deze vraag alle beteekenis verloren heb
ben, toch zou een zoo eenvoudige en weinig kostbare proef, die ons in eik
geval aan goed drinkwater zou helpen, hare plaats naast de vele reeds
genomen proeven wel hebben kunnen vinden.
Alles samengenomen, kom ik tot het besluit dat het zwaartepunt
voor goede hospitalen in Indië niet ligt in de gebouwen. Daartegen
over moet de kwestie van den bodem, waarop die gebouwen staan,
veel meer op den voorgrond treden. Yoor Europa met zijn gebou
wen van twee en drie verdiepingen en zijn plaveisel zijn in de prac-
tijk nog transacties mogelijk, voor Indië, waar men (in letterlijken zin)
steeds zoo dicht bij den grond blijft, moeten op dit punt de hoogste
eischen gesteld worden. De kwestie van den bodem is een zwak
punt in onze gezondheidsleer. In gegeven omstandigheden uit het
onderzoek van den bodem alleen te voorzeggen, of en in hoeverre hij
een gezonde genoemd moet worden, kan wel niemand. Ook met het
inachtnemen van het nauwkeurigste onderzoek blijft de plaatsing van
een hospitaal op een nieuwen bodem tot op zekere hoogte een proef.
Dit geldt voor Europa, hoeveel te meer niet voor Indië, waar menig
maal een dikke, vochtigwarme humuslaag als een spons alles opzuigt
wat aan hare oppervlakte komt, 't zij voedsel of vergif en aan op
genomen miasmen de beste kansen voor ontwikkeling aanbiedt. Ge
steld al eens dat wij de geschiktheid van den bodem uit een oog
punt van hygiëne met voldoende zekerheid vooraf konden uitmaken,
wie waarborgt ons dat die toestand blijvend zal zijn? Ik behoef
slechts te wijzen op eenige goed geconstateerde gevallen van plaatsen,
die vroeger als gezond bekend stonden en later ongezond werden;
ook het omgekeerde is wel eens waargenomen. De bodem blijft,
vooral in Indië, steeds een niet geheel te vertrouwen moment. En
nu herhaal ik de vraagis het principe voor Indië goed zich door
vaste gebouwen aau plaatselijke omstandigheden te binden, indien dit
niet dringend noodzakelijk is, vooral voor hospitalen, waarbij elke oor
zaak, die nadeelig voor de gezondheid is, dubbel zwaar moet wegen?
Tenslotte een illustratie om mijne meening duidelijk te doen uitkomen
