235
Op Kota Radja stond oorspronkelijk een bamboe hospitaal. Voor
zoover ik hierover berichten heb kunnen inwinnen, voldeed dit uit
een hygiënisch oogpunt en al ware dit nu niet het geval, dan neem
ik het als voorbeeld aan. Later heeft men te Panteh Perak een
vast gebouw gezet om het oude te vervangen. Het gouvernement
heeft niet geschroomd meer dan een millioen aan deze mooie inrich
ting ten koste te leggen om de zieke militairen naar behooren te
verplegen. Want mooi is dat nieuwe hospitaalin Europa, natuurlijk
naar omstandigheden gewijzigd, zou het misschien vermaardheid be
zitten. Maar.... fatale maar! het is er niet gezond. Of is het
niet een moeielijk te weerspeken feit dat er lijders zijn die juist in
dat hospitaal beri-beri gekregen hebben? Is het niet een feit dat
er meerdere patiënten geweest zijn en misschien nog zijn, die met
andere ziekten, bijv. beenzweren, in het hospitaal opgenomen, dit eerst
verlieten om met beri-beri geëvacueerd te worden. Ik laat nu den
tamelijk snellen voortgang van het ziekteproces bij opgenomen beri-
berilijders en de volstrekt niet zeldzame malariakoortsen buiten
rekening. Wat hebben we aan dit prachtstuk, zoolang de soldaat
en met reden beweert, als wij naar het hospitaal gaan, krijgen wij
beri-beri. Deze inrichting, die een zoo belangrijke rol in Atjeh
speelt, is eer een depot voor evacuatie dan een toevlucht voor zieken.
Een belangrijke, een tergend belangrijke rol speelt het hospitaal van
Panteh Perak. Eenmaal zelfs hoorde ik een snuggeren krijger be
weren dat men de postenlinie om het hospitaal heengelegd had.
De man meende werkelijk dat men een hospitaal te Panteh Perak
geplaatst en nu een postenlinie aangelegd had om het te beveiligen.
Bittere ironie in het kleed der onnoozelheidZou Prof. Pekelharing,
zoo vroeg ik mij af, van zijn staudpunt een rigoreuse desinfectie
van het hospitaal aangeraden hebben, indien dit een tijdelijk, minder
kostbaar gebouw geweest ware of niet veeleer vernieting en wellicht
verplaatsing als preferent beschouwd hebben Maar het ging nu
niet aan, een gebouw, dat zooveel gekost had, voetstoots aan de
beri-beri op te offeren. En wanneer zich de meening dat de miasmatische
bodem de hoofdschuldige is, die zich klaarblijkelijk baan breekt, tot
theorie verheft, wat moeten we dan met ons mooie vaste hospitaal
beginnen?
