472
zegt: „Ce trait" (d. i. de disjonctiecirkel), „pour être bien placé,
„doit être a 110,37 m. m. au-dessus de l'origine, et représenter par
„conséquent le temps 0," 15",
aldus is: g X (015)2 0,11037,
waaruit men vindt:
g 9,8107 M.
De woorden: „par conséquent" zijn echter niet voor Indische snel
heidmeters geschreven.
Zooals toch bekend is, verandert de waarde dér gravitatie met de
geographische breedte der plaats en wel (zooals o. a. voorkomt op
blz. YIII van aflevering I van het: „Handboek voor officieren der
Artillerie door Seijffardt en Yan Pesch,") volgens de formule:
g 9,804954 (1—0, 002837 cos 2c),
waarin c het aantal graden breedte voorstelt.
Nu is zoowel voor de geographische breedte van Batoe Djadjar
(gelijk genomen aan die van Bandong, zijnde bijna 6° 55' Z. B.), als
voor die van Meester Cornells 6° 20' Z. B.), als voor die van
Soerabaja (ruim 7° 14' Z. B.) de grootte der gravitatie, voor ieder
dier plaatsen, volgens bovenstaande formule: 9,77825 M. (1), welke
waarde bij balistische berekeningen door de C. v. P. ook steeds in
rekening wordt gebracht.
Onverschillig dus of men bij het meten van snelheden, met de
chronograaf van Le Boulengé, gebruik maakt van de liniaal of van
de tabel, aangevende de verhouding tusschen valhoogten en valtijden,
steeds zal men stilzwijgend een foutieve waarde voor de gravitatie
invoeren, hetwelk ten gevolge zal hebben dat de gemeten snelheden
(en vluchuijden) niet de ware zijn.
Men brengt toch bij het snelheidmeten steeds eene waarde van
g 9;8107 M in rekening, waardoor men eene snelheid F meet,
terwijl 'men in werkelijkheid eene snelheid F' zou moeten meten, be-
hooreude bij eene waarde van g' 9,77825 M.
Deze waarden in (II) substitueerende vindt men:
V' V X 0,99835 M.
(1) Met voordacht zijn deze drie plaatsen als voorbeeld aangevoerd, omdat, voor
zoover mij bekend, deze de eenige plaatsen in Ned.-Indië zijn, waar tot nu toe
snelheden met de chronograaf worden gemeten.
