180
immers zeer goed mogelijk dat genoemde brigade tengevolge eener
kort te voren beëindigde of, met het oog op den mogelijken aan
val van een Europeeschen vijand, afgebroken expeditie, meer of
minder zware verliezen heeft geleden, terwijl aan aanvulling van die
verliezen op dat oogenblik zelfs niet gedacht mag worden.
VII. De verdediging van Java steunt op de onvoonvaardelijke
trouw van de bevolking en der vreemde ingezetenen.
Vermeent de Jury van beoordeeling te moeten betwijfelen, of het in
deze stelling weggelegde beginsel wel als eene zeer vertrouwbare basis
is aan te merken, ook mij wil het voorkomen dat het beter, voorzich
tiger zal zijn niet onvoorwaardelijk op die trouw te rekenen.
Men ga in gedachten slechts tot Juli 1888 terug en herinnere zich
wat toen te Tjilegon is geschied. Of het bestuur over Bantam op
dat tijdstip al dan niet in goede handen berustte, doet niets ter zake.
Wat in 1888 is mogelijk geweest, blijft het ook in latere jaren.
En mocht al in de toekomst de rust op Java onder gewone om
standigheden niet meer worden verstoord uit vrees voor onze bajonet
ten, welke waarborgen bestaan er, dat, zoodra een Europeesche vijand
voor de kust verschijnt, de bevolking hier of daar geen pogingen zal
aanwenden, om zich met onzen tegenstander in contact te stellen en
gemeene zaak met hem te maken
Een overheerscht volk verwacht allicht voordeel van den vijand
zijns meesters, terwijl die vijand niet in gebreke zal blijven het gouden
bergen te beloven.
Mocht werkelijk in tijd van oorlog het een of ander gewest ons
afvallen, bestaat dan niet gegronde vrees, dat dergelijke ons vijandige
beweging ook naar andere streken zal overslaan?
"Valt er nog aan te twijfelen dat de woelingen, welke na Juli 1888
in Midden- en in Oost-Java ontstonden, in verband hebben gestaan
met de in genoemde maand in Bantam uitgebroken onlusten?
Men vertrouwe in voor ons moeilijke omstandigheden de over
het geheel genomen, lijdelijke bevolking van Java niet te veel. Ten
opzichte van de fanatieke Bantammers neme men dan zelfs voorzorgs-
