527
arbeid per KG. ladiug van uiet minder dan 157,6 dynamoden
werd bereikt! En zulks uit een 7,5 cM., gewicht 411 KG., meteen
projectiel dat zeker niet de 5,2 KG. te boven ging (vermoe
delijk was het projectiel slechts 4,3 KG. zwaar) en eene lading
van0,53 KG.
Tot recht begrip van den arbeid, dien buskruit en dynamiet
(nitrocellulose geabsorbeerd in kiezelguhr) gebonden houden, dienen
de volgende cijfers, die wij aan „Franzl. Die neuen Sprengstoffe
ontleeuen.
Eén KG. zwart kruit, dat een kubieken inhoud van *100 mM.
zijde inneemt, kan in 0,01 seconde meer dan 200,000 kilogram
meter; 1 KG dynamiet, in een dobbelsteen van slechts 90 mM. zijde
te besluiten, kan reeds in 0,00002 seconden nagenoeg een millioen
KGM. arbeid verrichten.
Wilde men door veeren den arbeid opstapelen, die 1 KG. kruit in 0,01
seconde ter beschikking stelt, dan zouden 10 man bijna een uur lang
hard moeten werken. Om echter in het onmeetbaar klein tijddeeltje,
waarin 1 KG. dynamiet détoneert, denzelfden arbeid te presteeren,
zouden circa 2000 millioen menschen of circa 300 millioen paarden
krachten noodig zijn
Bij het ademen van den mensch verbrandt 1 KG. koolstof tot koolzuur
niet dan in minstens 50 uren; hierbij, evenals bij de verbranding van
1 KG kool in een oven, en evenals bij de ontploffing van 3 KG. dyna
miet, worden 8000 coloriën warmte, overeenkomende met een arbeid van
3 millioen KGM. ontwikkeld; maar die ontwikkeling geschiedt bij dyna
miet in een zoo klein tijdsbestek, dat buitengewoon hooge temperaturen
ontstaan, die het volume der gassen en daardoor hunne spanning
onmetelijk hoog opvoeren. Terwijl 5 KG. buskruit, op een 19 mM.
dikke ijzeren plaat ontstoken, die plaat ongemoeid laat, slaat 0,5 KG.
dynamiet eene ijzeren plaat van 26 mM. volkomen door, waarbij een
druk wordt uitgeoefend van meer dan 10,000 atmosferen.
Franzl vermeldt hierbij, dat niet onder alle omstandigheden dynamiet
bij ontsteking explodeert; datzelfde zagen wij reeds in 1874, toen een
flink stuk dynamiet, ontstoken zijnde, voor onze oogen kalm wegbrandde
onder het opwerpen van een sierlijke fontein van kiezelguhr. Guttmann
vermeldde evenzoo in 1886 eene proefneming, waarbij 102 KG. gege-
