533
De genoemde beginselen toepassende, zal dunkt ons het aantal
buskruitrampen tot een minimum worden beperkt.
Boven de eischen eener booge productie moet, ook in de particu
liere spriDgstof-industrie, de eisch der voorzichtigheid gaanhoe
eenvoudig dit schijnt, zoo is het niet altijd toegepast. Ten bewijze
diene het feit, dat steeds de particuliere industrie tot het maken van
springstoffen de meeste slachtoffers eischt; in Frankrijk komen daarbij
jaarlijks 27 per mille werklieden om het leven, terwijl in de Fransche
njfe-kruitfabrieken in de laatste zes jaren per jaar slechts 0,58 per
mille menschen gewelddadig zijn omgekomen. In Engeland, waar de
winzucht vaak de wijsheid bedriegt, maakte de particuliere springstof
industrie (buskruit niet medegerekend) 26 slachtoffers. Reeds is,
dank zij meerdere zaakkennis en een uitgebreid staatstoezicht, het
cijfer der ongevallen in de Fransche rijksfabrieken sedert 1883 twee
per mille, sedert 1873 drie per mille gedaald.
Trachten we van naderbij te zien, van welke zijde bij het nitro-kruit
het gevaar dreigt. De statistiek levert daartoe instructieve gegevens.
Dikwijls is nalatigheid of onverschillige achteloosheid van een enkel
werkman oorzaak der ontploffing. Zoo ontplofte in 1885 eene werk
plaats vol dynamiet-patronen en eene geheele nitreer-inrichting van
de Rheinische Dynamit-Fabrikde eerste, doordien een werkman de
machine, die in het ongereede was geraakt, langs den weg van ge
weld weder in gang wilde zettende tweede door de schuld van een
arbeider, die, onvoorzichtig genoeg, alle glycerine tegelijk liet uitloopen,
waardoor eene chemische omzetting inlrad, die vijf dagen na dato tot
explosie leidde.
Komt door toevallige omstandigheden ivater in de zuurcentrifuges
eener schietkatoen-fabriek, dan zal bij warm weder eene explosie
niet uitblijven; behalve water zijn plantaardige oliëngesteld dat men
die tot het smeren van de centrifuge-as wilde gebruiken, bepaald
gevaarlijk; minerale oliën waarborgen een veel grootere veiligheid;
het grootste gevaar schuilt nochtans in den duur der rotatie en in
de heerschende temperatuur.
Een 3e bron van gevaar (na het zoogenaamde toeval en na behoorlijk
geconstateerde achteloosheid) ligt in de onreinheden en in de hij-
meng selen van de nitro-praeparaten.
Dl. I, 1890. 35
