810
Per transport.f 1.684.899
gebruik van vrije koeliesvolgens enkele opgaven
(I. M. T. 1882 N°. 2) zijn meer dan 2000 man bij
den trein gebruikt; de minste opgave is echter 1000;
in aanmerking nemende dat de loonen f 1 en 2
daags bedroegen en ontzettende onkosten gemaakt wer
den voor beheer, werving, voeding, kleeding en over
tocht, kan de uitgave gesteld worden op f 2.50 per
man en per- dag, dus1000 X 365 X 2.5 912.500
Totaal 2.597.399
of in ronde cijfers 2.600.000 gulden, ongerekend onkosten voor logies
en andere onvoorziene uitgaven.
Uit den aard der zaak zijn die ramingen en vooral de laatste, bij
gebrek aan volkomen vertrouwbare gegevens, zeer oppervlakkig, maar
zij kunnen toch eenigszins dienen tot bepaling der gedachte bij de
ontzettende uitgaven, voor den trein te Atjeh gevorderd.
Bij de beoordeeling van een en ander moet nu nog rekening ge
houden worden met de indirecte uitgaven als gevolg van den on
voldoenden toestand en de gebrekkige organisatie van den trein,
ongeoefend personeel, uiterst gebrekkig toezicht en niet het minst
met. het gebruik van dwangarbeiders, een element dat uit den aard
der zaak bij onvoldoend toezicht en afwezigheid van strenge tucht
al zeer weinig vertrouwbaar is; de schade daardoor teweeggebracht
is zelfs bij benadering niet te ramen, doch dat die ontzettend groot
geweest is, betwijfelt niemand, die in de gelegenheid geweest is
daarvan maar iets te zien en kan o. a. blijken uit de volgende me-
dedeeling van een ooggetuige en bij uitstek bevoegd beoordeelaar
„Het zal daarom geen verwondering baren, te hooren, dat door dien
„gebrekkigen toestand der verschillende middelen van vervoer, de schat
kist duizende en duizende guldens schade geleden heeft. Het is een
„onbegonnen zaak, ha te willen gaan, welke sommen betaald zijn aan
„zoogenaamde „overleggelden" voor schepen en voor hoevele sommen
„aan materialen en vivres, zoowel door bederf als door diefstal verloren
„zijn gegaan. Materialen en vivres, in blikken, op fust of in
„flesschen, stonden vaak maanden lang in overgroote hoeveelheid
„zonder beschutting of voldoende bewaking. Zoowel laag water als de